Mensen vragen vaak wat mij drijft om mijn politieke ambities te realiseren. Ik denk dan aan mijn oma. Ik denk terug aan hoe zuur en verbitterd ze kon zijn. En toch mocht ik haar graag, omdat ze zo anders was. Ze had een passie voor kunst, religie en wetenschap. Pas op latere leeftijd was ze theologie gaan studeren, daar had ze het voortdurend over. Ze hield van haar kinderen en kleinkinderen, maar ik voelde dat de huiselijke rol niet haar natuurlijke rol was. Haar intelligentie en eigenheid werden vroegtijdig gesmoord in de beklemming van de jaren ‘50.

Verspilling van talent

Een leven voorbij, een talent verspild. Zoveel vrouwen in het verleden hebben hun talenten niet waar kunnen maken. Het potentieel van vrouwen wordt ook vandaag de dag nog niet volledig benut. Deze verspilling wil ik voorkomen. Bij mezelf en bij andere vrouwen. In dit stuk neem ik jullie graag mee in waarom dit gebeurt en wat we eraan kunnen doen. Ik neem hier vrouwen in de politiek als voorbeeld. Slechts 28 procent van de gemeenteraadsleden en 35 procent van de Tweede Kamerleden en Statenleden. Het aantal vrouwelijke Europarlementariërs kroop naar de 42 procent bij de laatste verkiezingen.

Ik snap niet waarom. Als ik om mij heen kijk, in mijn weliswaar hoogopgeleide bubbel, zie ik veel interessante, jonge vrouwen met ambitie op het gebied van hun carrière, nuttige hobby’s en een druk privéleven. Ze zijn op de hoogte van de actualiteit, hebben een mening over maatschappelijke vraagstukken en zetten zich in als vrijwilliger. Kortom, deze interesse en betrokkenheid zou hen ook geschikt maken om zich in de politiek te mengen. Ze kunnen nog zoveel meer invloed uitoefenen met al hun talenten. Wat houdt hen dan tegen om die stap naar de politiek ook te maken?

In de brugklas riep ik ooit: ik word de eerste vrouwelijke minister-president

In de brugklas riep ik ooit: ik word de eerste vrouwelijke minister-president. Die ambitie sneeuwde onder in de jaren die daarop volgden. Ik ging op in studie, werk, vriendjes en alle andere leuke dingen van het leven. Een paar jaar geleden begon het weer te kriebelen, die droom die een jonge versie van mij had. Maar ergens in mijn hoofd zei een strenge stem tegen mij: je bent te jong. Je weet niks van politiek. Je kent niemand in die wereld.

Belemmerende overtuigingen

Voor dit verhaal vroeg ik ook aan een vijftigtal andere vrouwen naar hun politieke ambities door middel van een korte vragenlijst. Ik vroeg aan de vrouwen die nog niet politiek actief zijn: Wat houdt jullie tegen om de stap te zetten? Een veelgenoemde reden is tijd. We moeten al zoveel. Politiek actief worden past daar simpelweg niet in. Daarnaast worden er veel belemmerende overtuigingen genoemd: Ik ben daar nog te jong voor. Ik weet daar nog niet genoeg van. Of: ik weet van mezelf niet of ik wel de politieke capaciteiten heb. Tot slot hoorde ik veel twijfels over de politieke wereld: Is dit wel wat voor mij? Met name de politieke spelletjes en het haantjesgedrag worden veel genoemd.

Wat kunnen we doen om de vrouwen over te halen?

Uit de vragenlijsten bleek ook dat de drive er wel is. Zowel bij vrouwen die al politiek actief waren, als bij vrouwen die de stap nog niet gezet hadden. De vijftig ondervraagde vrouwen hebben interesse in de actualiteit en de landelijke politiek. Ze hebben een mening en willen mee kunnen praten over onderwerpen die er toe doen. De vrouwen die nog niet actief zijn, ambiëren een politieke carrière en willen het wereldje graag beter leren kennen. Dit zijn vrouwen met talent. Met mooie carrières en ambities in het leven. Wat kunnen we doen om hen over te halen? Dat vroeg ik aan de vrouwen die al de stap naar de politiek hebben gemaakt: wat heeft hen de stap doen zetten?

Ten eerste is timing essentieel. Enerzijds gaat dit over de actualiteit – nationaal of internationaal – en is dit de aanleiding meer te gaan doen (bijvoorbeeld de verkiezing van Trump. Maar het kan ook persoonlijk zijn: het komt goed uit met werk en gezin. Daarnaast hadden veel respondenten het over gevraagd worden. Het is makkelijker om de stap te maken als je gevraagd wordt door iemand die al actief is. Dit gebeurde bij veel vrouwen. Tot slot speelde inhoudelijke betrokkenheid mee. Doordat er een inhoudelijke activiteit of betrokkenheid was, bijvoorbeeld in de wijk of bij een denktank, was de stap naar een actieve politieke rol kleiner.

Het is tijd

Het viel mij op dat de respondenten een van de bovenstaande factoren benoemden in combinatie met intrinsieke motivatie: “Het is tijd”, “Ik heb hier een mening over”, “Ik wil me voor deze doelgroep inzetten”, “Ik heb dit altijd al gewild”. In de vragenlijst had ik ook een aanvinkoptie opgenomen over steun uit de omgeving. Maar wat bleek? Vrouwen horen zelden van partner, ouders of kinderen: ga dit doen!

Het is maart 2017. Ik presenteer een avond in Leiden over ‘Meer vrouwen in de politiek’ voor de Gemeenteraadsverkiezingen een jaar later. Ik ben lid van de betreffende partij maar het politieke leven staat nog ver van mij af. Ik ben zoekende, mijn bestuursfunctie is net afgerond en ik oriënteer me op een nieuwe baan. Na afloop van de succesvolle avond komen de voorzitter en de secretaris op mij af: wij willen op je stemmen. Ik kijk hen stomverbaasd aan. Op mij?

Ik ga niet mijn talent verspillen!

Belemmerende gedachten overspoelen mij. Kan ik dit wel? Maar dan is daar ook de timing en de inhoudelijke betrokkenheid. En de intrinsieke motivatie: dit heb ik altijd al gewild. Ik denk terug aan mijn oma en haar verspilde talent. Ik ga niet mijn talent verspillen! Een jaar later, op 21 maart, sta ik op een verkiesbare plek voor D66 Leiden. De eerste stap naar mijn droom is gezet.

Tips voor politieke partijen om vrouwen politiek actief te krijgen:

• Drie keer vragen. Durf als bestuurslid of fractielid letterlijk de vraag aan vrouwen te stellen. “Heb je er wel eens over nagedacht om je verkiesbaar te stellen?” “Wil je solliciteren op de functie van voorzitter in het bestuur?” Stel de vraag een paar weken later nog eens. En nog eens.
• Wees eerlijk over de tijdsbesteding. Dat werkt twee kanten op. Ja, raadslid zijn is intensief en speelt zich af in de avonduren. Nee, het werk in themacommissies of in een campagneteam is veel minder belastend.
• Betrek op inhoud. Zorg dat je vrouwen in themacommissies binnenhaalt of een inhoudelijke activiteit laat organiseren. Op een onderwerp waar ze al veel van weten of wat hun interesse heeft.
• Laat zien wat het politieke werk inhoudt. Door avonden te organiseren voor vrouwen die interesse hebben. Door vrouwelijke rolmodellen binnen de partij in de (sociale) media te presenteren. Door op scholen vrouwelijke raadsleden een verhaal te laten doen.

Liang de Beer (29) studeerde geschiedenis in Leiden en Nijmegen. Ze is oprichter van de Leidse netwerkborrel Leidse Praatjes en in 2016 was ze kandidaat voor de VN vrouwenvertegenwoordiger. Ze maakt zich hard voor meer vrouwen in de politiek en meer vrouwelijk leiderschap. 

Meer informatie:

• Meer vrouwen in de gemeenteraad. Tips & tricks voor kandidatencommissies
• Factsheet vrouwen in de politiek
• Stem op een vrouw actie