In de rubriek Zij in de politiek krijgen vrouwelijke politici het woord. Op welke successen zijn ze trots? Hoe gingen zij om met obstakels in hun carrière? En hebben ze nog een gouden tip voor vrouwen met politieke ambities? Deze week: Willemijn van Hees, burgemeester van de gemeente Heusden. 

“Ik ben na het vwo Engelse taal en cultuur gaan studeren in Amsterdam en in de avonduren Nederlands recht. Na mijn afstuderen ben ik terug gegaan naar Zundert en heb ik samen met een vriendin mijn eerste bedrijf opgericht: een tekst- en vertaalbureau. Daarnaast heb ik een computerbedrijf gehad, teksten geschreven voor bedrijven en ben ik journalist geweest.

Ik hield me als tiener totaal niet met politiek bezig. Toen ik terugkwam in Zundert werd er door de politiek beweert dat sommige wijken verpauperden en leken op ‘The Bronx’. Na het zien van Amsterdam, leek Zundert op een villawijk, dus ik vond het een onzinnige vergelijking. Mijn vader zei: “Dan moet je niet aan de kant van het speelveld gaan staan, maar erop stappen.” In diezelfde periode zei een goede vriend van mij: “Wil je niet eens bij onze politieke partij (VVD) komen kijken, want volgens mij pas je daar prima bij.”

“Als ex-student vond ik het ook heel veel geld om iets te doen wat je gewoon leuk vindt voor je eigen dorp.”

De politiek in

“Vervolgens heb ik een fractiebijeenkomst en een gemeenteraadsvergadering bijgewoond. Zo ben ik op mijn 21e op de VVD-lijst gekomen en voordat ik het goed en wel doorhad, zat ik in de gemeenteraad. Ik wist ook niet dat je daarvoor betaald kreeg, daar deed ik het dus ook niet voor. Als ex-student vond ik het ook heel veel geld om iets te doen wat je gewoon leuk vindt voor je eigen dorp.

Net voordat ik wethouder werd in 2008, ben ik door de burgemeester gevraagd om naar een bijeenkomst te gaan van de toenmalige Commissaris van de Koningin, Hanja Maij-Weggen, om meer vrouwen in het burgemeestersambt te krijgen. Daar sprak Helmi Huijbregts, toen nog burgemeester van Oosterhout.

‘Dames, waar blijven jullie? Mannen, die zeggen zonder twijfel dat ze het kunnen. Als het misgaat, dan ze staan op, gooien ze het stof van hun pak af en gaan ze weer verder. Wij vrouwen willen maar blijven studeren. Wij willen diploma’s halen, stage lopen. We willen alles helemaal tot in de puntjes kunnen, voordat we het durven te doen. Is dat niet de reden dat ik zo weinig van jullie tref in ons ambt?’

Ik zat daar en in het begin van het gesprek voelde ik me totaal niet aangesproken. Ik vond het bere-interessant, maar ik vond mijzelf toen veel te jong voor het burgemeestersambt. Misschien een keer als ik tegen mijn pensioen aan zou zitten en levenservaring en wijsheid had opgebouwd na een jarenlange carrière als wethouder. Huijbregts gaf aan dat we juist niet moeten wachten, dat we het juist nu moeten proberen.

In 2012 heb ik de overstap gemaakt van de gemeente Zundert naar de prachtige gemeente Geertruidenberg, die het met mij aandurfde om mij destijds als jongste vrouwelijke burgemeester van Nederland  in het ambt te laten stappen

Ik ben eerst het wethouderschap van Zundert aangegaan, want ik vond gelijk naar het burgemeestersambt echt een te grote sprong. In 2010 vroeg Wim van der Donk, toenmalig Commissaris van de Koningin: ‘Waar blijf je nou?’ en hij herhaalde dit in 2011.

Tussendoor had ik ook nog twee kinderen gekregen – hoogzwanger leek het mij geen handige stap. In 2012 heb ik de overstap gemaakt van de gemeente Zundert naar de prachtige gemeente Geertruidenberg, die het met mij aandurfde om mij destijds als jongste vrouwelijke burgemeester van Nederland  in het ambt te laten stappen.”

Obstakels

“Ik heb natuurlijk wel belangrijke keuzes moeten maken. Toen ik in 2008 wethouder werd, moest ik de keuze maken om mijn goedlopende bedrijf af te stoten. Ik heb mij uit laten schrijven op het moment dat ik het tienjarig bestaan van mijn zaak vierde. Dat is dubbel.

Politiek is een ambt waarbij als je het goed doet, ze je op het schild hijsen, maar als het slecht gaat, je heel hard valt. Het is vooral de kunst om zelf in balans te blijven. Jezelf niet de hemel in prijzen, maar kritische mensen om je heen vergaren die je tips geven over wat je kan verbeteren aan jezelf. Ik zie kritiek absoluut niet als obstakel, maar juist als enorm cadeau. Ik ben heel erg dankbaar met kritiek die ik tussentijds krijg, want dan kan ik nog bijsturen.”

“Politiek is een ambt waarbij als je het goed doet, ze je op het schild hijsen, maar als het slecht gaat, je heel hard valt.”

Burgemeester Willemijn van Hees van de gemeente Heusden.

Loopbaan vs. privé

“De geboorte van mijn kinderen, dat is in ieders leven een cruciaal moment. Het heeft ervoor gezorgd, dat wij (Van Hees en haar man – red) andere keuzes hebben gemaakt in het leven.

Zo willen wij een stevig thuisfront bieden. Geen fulltime werkende ouders met twee kinderen onder de vier. Dus wij hebben als gezin de keuze gemaakt om onze horecazaak te verkopen, toen ik burgemeester werd, zodat mijn man thuis kon blijven. Daar zijn wij tot op de dag van vandaag heel blij mee ook al was het voor ons allebei schakelen. Het is niet het patroon wat men gewend is, maar wel wat ik gewend was. Ik ben ook met een huisvader opgegroeid en een moeder die fulltime werkte. Ik heb altijd geroepen dat ik dat niet wilde. Ik wilde er zelf zijn voor mijn kinderen en zelf de opvoeding van mijn kinderen niet missen.

“Het is niet het patroon wat men gewend is, maar wel wat ik gewend was. Ik ben ook met een huisvader opgegroeid en een moeder die fulltime werkte.”

Op een of andere manier ben ik nu in die constructie beland. Ik heb er geen spijt van en ik heb ook het gevoel dat ik de opvoeding van mijn kinderen niet mis. Ik ben er wel op de momenten die ertoe doen.”

Steun en inspiratie

“Heel veel mensen, mijn man voorop. Als hij niet achter me had gestaan en af en toe duwtje in de goede richting had gegeven, had ik dit soort dingen nooit durven en kunnen doen.

Mijn ouders, die altijd hebben gezegd dat ik mocht blijven leren en studeren wat ik wilde, zodat ik kon worden wie ik wil zijn. Dat wil ik mijn kinderen ook meegeven.

Mijn moeder is lerares en ze is echt een voorbeeld. Ze heeft altijd het beste gehaald uit alle leerlingen. Degenen die niet goed mee kwamen in het leven, daar deed ze meer dan een stapje extra voor. Ze heeft dit op ons gezin overgebracht. Als we iemand kunnen helpen, zullen we dat zeker niet nalaten.”

Succes

“Een burgemeester doet helemaal niets alleen. Ik denk dat ik het meest trots ben op het goede team dat we steeds hadden en dat ik heb bijgedragen aan een goede sfeer.

Als ik denk aan een persoonlijk succes, schieten gezichten van mensen voor ogen, die ik heb kunnen helpen. Ik kan hen niet nu allemaal  benoemen, maar het gaat van een stagiaire die burgemeester wil worden en die ik goed heb zien landen, tot een vrouw wiens huis ik heb moeten sluiten, maar die we vervolgens wel aan vriendinnen heb kunnen helpen, zodat ze uit die rotwereld weg kon.”

“Als ik denk aan een persoonlijk succes, schieten gezichten van mensen voor ogen, die ik heb kunnen helpen.”

Rolmodellen

“De politieke papa’s uit Zundert, die zijn goud waard: Floor, Ruud en Piet. Alle jonge mensen in de politiek in Zundert komen met hen in aanraking. Tot op de dag van vandaag laten zij geen moment onbenut om je zelf te laten vallen en opstaan en als je niet kunt opstaan dan helpen ze je. Dat hoop ik ook mee te kunnen geven aan mensen die met mij mee lopen om te kijken wat politiek is: “Doe maar, probeer maar, is niet erg. Als het mis gaat, gaan we het op een andere manier proberen.” Er zit geen schade of schande in, daar leer je van.

“Ook al zeggen ze iets wat misschien niet helemaal klopt of raar is, er staat wel iemand voor de eerste keer trillend op z’n benen zijn passie te verwoorden.”

Daarom vind ik het als burgemeester belangrijk dat als iemand een maiden speech houdt, de rest van de raad daar als een gentleman mee omgaat. Ook al zeggen ze iets wat misschien niet helemaal klopt of raar is, er staat wel iemand voor de eerste keer trillend op z’n benen zijn passie te verwoorden. Ik prijs me gelukkig dat ik in een gemeente ben waar ik niemand hoef te corrigeren, ze kijken allemaal met tranen in de ogen naar de maiden speech van een ander. Ze vinden het leuk dat er weer een andere jonge persoon de stap heeft durven maken.

Ik vind onze huidige commissaris, Wim van de Donk, een inspirerende man. Hij heeft zichzelf een doel gesteld om ook jongeren een kans te geven in het ambt. Dat zie je in Brabant heel goed terug, hier zitten de vier jongste vrouwelijke burgemeesters.”

Vrouwen in de politiek

“Ik vind het persoonlijk belangrijk dat je overal een afspiegeling ziet van samenleving, in het bedrijfsleven, in de raden en dus ook in het burgemeestersambt. Ik vind het belangrijk dat er in ieder geval vrouwelijke kwaliteiten zijn. Ik heb ook fantastische mannelijke collega’s met feminiene karaktertrekjes en ik ken vrouwelijke collega’s met masculiene karaktertrekjes. Het is mooi dat we van alles nu in het ambt hebben.

Ik was eigenlijk wel blij met het boekje, dat PSV-directeur Toon Gerbrands uitbracht: de prijs van succes. Dat gaat over de belangrijke topfuncties die hij heeft gehad en nog heeft, maar ook over wat hij daarmee zijn gezin heeft aangedaan. Ik vind het goed dat ook mannen dat tegenwoordig durven te zeggen.

Mij wordt altijd de vraag gesteld: vindt u dit niet zielig voor de kinderen? Ik zeg dan: stel je die vraag ook aan mannelijke collega’s of alleen aan mij? Volgens mij hebben mijn mannelijke collega’s ook gewoon kinderen, maar wordt hen die vraag niet of minder gesteld. .”

“Mij wordt altijd de vraag gesteld: vindt u dit niet zielig voor de kinderen? Ik zeg dan: stel je die vraag ook aan mannelijke collega’s of alleen aan mij?”

Kleine moeite, groot effect

“Mijn vader was vroeger thuis bij de kinderen en wij waren ook de zoete inval. We mochten alles: hutten bouwen, buitenspelen, bloemencorsowagen bouwen in de schuur en op het erf. Alle vriendenclubs zaten altijd bij ons. Mijn vader vond het belangrijk dat we een veilige plek hadden en goed te eten kregen. Iedereen was welkom, ook de degene waarbij we wisten dat het thuis even wat minder lekker ging. Als ik zei: ‘er wordt een meisje gepest’, zei mijn vader: ‘daar ga jij morgen mee spelen.’ Als ik haar nu nog spreek, zegt ze: ja dat heeft me heel veel gedaan. Mijn vader heeft me geleerd: kleine moeite, groot effect. Dat is een prachtig motto. Iets wat jou weinig moeite kost en bij een ander een groot effect heeft, waarom zou je het dan nalaten?”

Tips voor politica

Niet eerst lang over nadenken. Als je de vraag stelt, beantwoord je ’m in de politiek eigenlijk al met ja, want dan heb je ergens een mening over. De politiek is heel breed: fulltime, parttime. Het is een prachtig ambt. Ik vind het ook belangrijk dat niet alleen hele wijze mensen van 70+ erin zitten. Die ben ik zeer dankbaar voor alles wat ze in de debatten meegeven, maar ook jongere generaties en een diversiteit aan mensen moeten een plek hebben.

“En als burgemeester zijn je interesseert: zeer zeker de uitdaging aangaan.”

En als burgemeester zijn je interesseert: zeer zeker de uitdaging aangaan. Ga vooral met een of twee burgemeesters in gesprek wat het vak in houdt en wat erbij komt kijken. Niet eerst cursussen doen en diploma’s halen. Je kan dit vak maar tot op zekere hoogte leren. Je hebt het in je of niet. Als je het wil, ga ervoor – en ze mogen altijd stage bij me komen lopen!”

Auteur: Noémi Prent, met dank aan Lynn Roest