In de rubriek Zij in de politiek krijgen vrouwelijke politici het woord. Op welke successen zijn ze trots? Hoe gingen zij om met obstakels in hun carrière? En hebben ze nog een gouden tip voor vrouwen met politieke ambities? Deze week: GroenLinks Tweede Kamerlid Nevin Özütok. 

“Ik ben woordvoerder op Binnenlandse Zaken en koninkrijksrelaties, Algemene Zaken en Emancipatie sinds 2017. Voorheen werkte ik bij de gemeente Amsterdam. Na de gemeente ben ik voor de vakbond gaan werken, omdat ik in de praktijk een aantal dingen zag binnen de verhouding werknemers-werkgevers. Daar wilde ik mij hard voor maken.

Tijdens mijn vakbondperiode kwam ik in contact gekomen met GroenLinks. Van het een kwam het ander en ineens stond ik op de kandidatenlijst voor de gemeenteraad van Amsterdam. Het raadslidmaatschap heb ik gecombineerd met mijn werkzaamheden bij FNV.”

Loopbaan

“Als tienjarige in Turkije viel het mij al op dat politiek in het dagelijks leven heel belangrijk is. In de wijk waar ik woonde waren problemen met de waterleidingen. Daar hadden de vrouwen het meeste last van, omdat ze bang waren dat de kinderen in het open riool terechtkwamen. Ze moesten de watervoorzieningen allemaal zelf bewaken. Dat was vooral voor vrouwen en kinderen een hele lastige situatie, want de mannen trokken weg uit de wijk naar hun banen.

“Als tienjarige in Turkije viel het mij al op dat politiek in het dagelijks leven heel belangrijk is.”

In die wijk is destijds een gepensioneerde lerares opgestaan. Ze heeft een handtekeningenactie opgezet, waarin ze gemeenten vroeg dit op te lossen. Als tienjarige hielp ik haar met het verzamelen van handtekeningen of vingerafdrukken, want er waren veel vrouwen analfabeet. Dit vond ik heel erg spannend. Zij was mijn grote voorbeeld. Ik heb toen geleerd dat er ergens mensen zijn die beslissingen nemen over wijken en daardoor ook een stukje activisme meegekregen.”

Obstakels

“De weg die ik heb afgelegd was niet geplaveid. Ik had geen mensen in mijn familie of omgeving die mij ergens konden introduceren. Dat vormde een groot obstakel. En als je eenmaal binnen bent, moet je je nog steeds bewijzen. Ik ben een vrouw met een migrantenachtergrond. Bij de vakbond heb ik dat gemerkt; het is een mannencultuur doordrenkt met een vrouwenbeeld dat bij – wijze van spreken – stamt uit de middeleeuwen.

“De weg die ik heb afgelegd was niet geplaveid. Ik had geen mensen in mijn familie of omgeving die mij ergens konden introduceren.”

Zo had ik eens een afspraak bij een werkgever. Ik zou worden opgehaald, maar werd straal voorbijgelopen door de secretaresse. Zij verwachtte blijkbaar een man. Mijn eigen secretaresse moest bellen om aan te geven dat mevrouw Özütok nog wachtte bij de receptie. Kortom, je moet wel een dikke huid hebben. Ik zie de ironie hier wel van in. Ik denk dat mijn dikke huid langzaamaan is gegroeid. Je moet wel. Ik ben niet het type dat bij de pakken neer gaat zitten.”

Nevin Özütok

Privé vs. loopbaan

“Verschillende vrouwen uit mijn familie hebben mij van jongs af aan meegegeven dat het hebben van een loopbaan belangrijk is. Zij riepen mij bij zich en zeiden: ‘Nevin, je gaat nu naar een land waar mogelijkheden zijn. Van studeren tot je eigen inkomen verwerven. Wij zijn afhankelijk van vaders, echtgenoten en later van onze zonen. Zorg dat je een eigen inkomen hebt, zodat je niet afhankelijk bent van een man. Doe het ook een beetje voor ons.’ Dat is mijn grote motivatie geweest, dat deze vrouwen mij dit gunden en achter mij hebben gestaan.

Verder werd mijn moeder ernstig ziek in 2006, toen ik voor het eerst in de Tweede Kamer was. Bij de verkiezingen daarna kon ik me niet verkiesbaar stellen, ik heb mij teruggetrokken. De ziekte van mijn moeder trof mij persoonlijk zo erg, dat ik niet de kracht had om door te gaan.“

Steun

Inspiratie kwam van andere vrouwen die wat verder af van mij stonden. Mijn moeder had niet de mogelijkheid om te kunnen studeren en ik had financieel de mogelijkheid niet. Ze heeft mij wel altijd gestimuleerd om mijn eigen weg te gaan en mezelf te ontwikkelen. Als je het wilt, dan kun je het, zei ze.”

Successen

“Ik ben behoorlijk trots op mijn tijd bij de vakbond. Dat ik bijvoorbeeld aan de onderhandelingstafel zat en een akkoord bereikte, zonder grote stakingen.
Tijdens mijn Tweede Kamerlidmaatschap heb ik meegewerkt aan het initiatief wetvoorstel Algemene wet gelijke behandeling, dat is de non-discriminatie wet. Daarin hebben we transgender- en intersekse personen toegevoegd, waardoor nu in die wet discriminatie van transgender- en intersekse personen expliciet wordt genoemd. Daar ben ik ontzettend trots op ben. Waar ik ook heel trots op ben, is dat ik structurele financiering voor de herdenking van slavernijverleden voor elkaar heb gekregen.”

“Tijdens mijn Tweede Kamerlidmaatschap heb ik meegewerkt aan het initiatief wetvoorstel Algemene wet gelijke behandeling, dat is de non-discriminatie wet.”

Rolmodellen

“Andrée van Es vond ik heel inspirerend. Ik zag haar altijd op televisie. Ik vond dat ze zich heel goed staande wist te houden in discussies; zonder boosheid en met empathie. Later keek ik graag naar Femke Halsema. Ze was en is een voorbeeld voor mij, door haar welbespraaktheid en analytisch vermogen. Ook Erica Terpstra met haar hartelijkheid vind ik een goede verschijning. Deze vrouwen laten voor mij zien dat er niet één manier is, maar juist veel verschillende manieren.”

Andrée van Es in de Tweede Kamer (1987)

Vrouwen in de politiek

“Vrouwen kijken op een andere manier naar politiek, bijvoorbeeld als het gaat om emancipatie. Iedereen denkt dat emancipatie voltooid is, maar er zijn nog altijd belemmeringen. Het emancipatiebeleid gaat nog steeds uit van gezinnen: het kostwinnersmodel met de fulltime werkende vader. Dat kostwinnersmodel waar we nog steeds niet uitkomen.

Toen ik bestuurder was van het stadsdeel Amsterdam-Oost viel de openbare ruimte onder mijn pakket. Ik wilde de struiken, die licht en zicht belemmerden, korter laten maken. Dat was ongehoord: een GroenLinks-wethouder die groen wilde weghalen. Maar ik deed dat voor de veiligheid van vrouwen. ’s Avonds fietste ik ook door de straten, dus ik zag waar groen voor een belemmering zorgde. Zo keken directeuren en uitvoerders niet naar de openbare ruimte.

“Dat was ongehoord: een GroenLinks-wethouder die groen wilde weghalen. Maar ik deed dat voor de veiligheid van vrouwen.”

Ik zie hier ook een parallel met mijn Turkse jeugd, toen het probleem met de waterleidingen speelde in onze buurt. Alle mannen werkten fulltime, dus zij ervoeren deze problemen niet.”

Gelijkwaardig en rechtvaardig

“Alle mooie en minder mooie dingen uit mijn verleden, hebben mij gevormd. Ik kan niet tegen ongelijkheid. Ongelijkheid heb ik al vroeg gezien en ervaren. Dat heeft mij gevormd. Het streven naar gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid zit in alles wat ik doe. Daar wil ik me de rest van mijn leven voor inzetten.”

Ten slotte

“Loop een dagje mee met een vrouw die actief is in de politiek. Het maakt niet uit op welk niveau: van gemeenteraad tot provincie, van Tweede Kamer tot wethouder. Denk niet: Ik kan het niet, zoals zij het kan. Denk: Ik kan het leren en ik kan het op mijn eigen manier doen. Je hoeft het nooit op dezelfde manier te doen als een ander.”

“Het streven naar gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid zit in alles wat ik doe. Daar wil ik me de rest van mijn leven voor inzetten.”

Auteur: Noémi Prent, met dank aan Lynn Roest