In de rubriek Zij in de politiek krijgen vrouwelijke politici het woord. Op welke successen zijn ze trots? Hoe gingen zij om met obstakels in hun carrière? En hebben ze nog een gouden tip voor vrouwen met politieke ambities? Deze week: Jessica van Eijs, Tweede Kamerlid (D66).

“Ik ben begonnen in de lokale politiek, als fractievoorzitter in Eindhoven. Daarnaast was ik adviseur op gebied van woningcorporaties, vanuit mijn bouwkundestudie. Bij D66 ben ik verantwoordelijk voor de portefeuilles wonen, ruimtelijke ordening, milieuvervuiling, circulaire economie en innovatie.”

Loopbaan

“De eerste belangrijke beslissing in mijn loopbaan was dat ik bouwkunde ben gaan studeren, omdat ik graag een bètastudie wilde gaan doen waarbij ik in de praktijk kon gaan werken.

Na mijn studie kwam ik terug in Eindhoven en was ik op zoek naar een hobby. Ik had van alles geprobeerd: een koor, atletiek. Zonder succes. Mijn zus zei: ‘Waarom ga je niet in de politiek? Je hebt overal een mening over, ga er eens wat mee doen.’ Mijn zus was op dat moment voorzitster van de zuidelijke afdeling van de Jonge Democraten. Ik ging mee naar een borrel en raakte met een oud raadslid aan de praat en zij zei: ‘We hebben meer vrouwen nodig die mee willen praten over de politiek, wil je niet op de lijst om mee te praten?’ Ik dacht: praten kan ik wel. Pas later begreep ik wat het echt inhield.

Persoonlijk was het cruciaal dat ik elf jaar geleden gehoorapparaten heb gekregen. Mijn gehoor ging al een tijd achteruit en toen heb ik nagedacht over mijn toekomst in de politiek. Het is veel vergaderen en luisteren. Ik was bang dat als ik nog slechthorender ging worden, of doof, ik niet meer kon werken in de politiek. Op een gegeven moment heb ik besloten door te gaan. Als het echt niet meer zou gaan, dacht ik, zal iemand dit vanzelf aangeven.”

“Ik denk dat we in het algemeen op een andere manier naar mensen moeten kijken: niet naar wat ze niet kunnen, maar naar wat kunnen ze wel bijdragen.”

Obstakels

“Mijn gehoor was een groot obstakel, daar moest ik mee leren werken. Het is belangrijk dat je niet altijd uitgaat van de dingen die je niet kan.

Bij mijn vorige werk had ik aangegeven dat bellen niet goed gaat, want dan kan ik mensen niet goed genoeg verstaan. Mijn werkgever moest eraan wennen, maar ik kon wel mijn denkkracht gebruiken. Ik denk dat we in het algemeen op een andere manier naar mensen moeten kijken: niet naar wat ze niet kunnen, maar naar wat kunnen ze wel bijdragen.

Ik krijg niet altijd evenveel steun. Alexander Pechtold heeft mij op een fijne manier gesteund toen hij vroeg of ik mij wilde kandideren voor de Tweede Kamer. Ik reageerde gelijk dat het niet kon vanwege mijn slechthorendheid. Wat Pechtold toen zei, daar houd ik mij nog steeds aan vast: ‘Dat zou niet uit moeten maken.’ Dat is nu mijn stelregel, we werken om de problemen heen. Vanuit andere collega’s is er op zich veel begrip, maar soms geen kennis of bewustzijn. Mensen vergeten dat ik slechthorend ben.

Ik heb nooit het idee gehad, dat mensen mij niet serieus namen omdat ik een vrouw ben. Het grappige was, ik had het boek van Julia Wouters gelezen, De zijkant van de macht. Daarin stonden een aantal punten die je kan herkennen als je vrouw in de politiek bent. Die kwamen mij wel heel bekend voor. Dat was confronterend. Ik ben bijvoorbeeld redelijk bescheiden van mezelf en dacht dat het feit dat ik niet overal in meegenomen wordt, daaraan lag. Het lastige is dat je nooit kan pinpointen dat iets gebeurt ‘omdat je vrouw bent’. Op macroniveau kan je zien dat er allerlei dingen gebeuren, omdat we vrouw zijn. Op persoonlijke niveau lastig te bepalen.”

Jessica van Eijs in Den Haag.

Loopbaan vs. privé

“Ik ben een tijd werkloos geweest. Ik ben bouwkundige, maar kon in de crisis geen baan vinden. Ik heb toen getwijfeld over wat ik wil doen. Ik ben uiteindelijk in een adviesrol terechtgekomen in de sociale woningbouw. Wat heel leuk was, maar niet waarvoor ik ben gaan studeren. Daar heb ik echt geleerd dat je soms pas weet wat je leuk vindt als je het geprobeerd hebt.”

Steun

“Een beetje cliché, maar mijn ouders hebben mij altijd gesteund. In het begin van mijn politieke carrière heb ik vooral veel steun gehad van mijn zus. Zij heeft mij aangespoord en andere mensen voor mij enthousiast gemaakt.

Een aantal goede vriendinnen van mij, vrouwen met een indrukwekkende baan, hebben mij gesteund toen ik overwoog om mij te kandideren. Ik heb met hen overlegd of dit iets voor mij was. Op dat soort cruciale momenten dat je moet gaan kiezen of je een stap vooruit wil zetten, is het fijn om mensen in je omgeving te hebben die dit hebben meegemaakt en kunnen adviseren.”

“Een aantal goede vriendinnen van mij, vrouwen met een indrukwekkende baan, hebben mij gesteund toen ik overwoog om mij te kandideren.”

Succes

“Waar ik blij mee ben is het voorstel wat ik erdoorheen heb gekregen voor een amendement van de Omgevingswet, zodat mensen inspraak hebben als er bij hen in de buurt iets verandert. In plaats van dat alleen de gemeente vergunningen verstrekt, moeten mensen ook in overleg met hun buren. Dat vinden wij belangrijk bij D66: Je moet met elkaar in overleg, democratie, inspraak.

Een ander ding waar ik blij mee ben, is dat na jaren discussie en kritiek, er eindelijk statiegeld op plastic flesjes en blikjes komt.

Er ligt nu een initiatiefwet, in samenwerking met de PvdA en CU, voor erkenning van de gebarentaal. Ik ben zelf geen gebarentaal machtig, maar hoe meer ik mij hierin verdiep, hoe leuker ik het vind. En des te belachelijker vind ik dat het niet erkend is. Men probeert dit al veertig jaar, maar nu is er momentum. Bijvoorbeeld tijdens het songfestival was er aandacht voor.”

“Een ander ding waar ik blij mee ben, is dat na jaren discussie en kritiek, er eindelijk statiegeld op plastic flesjes en blikjes komt.”

Rolmodellen

“Ik denk dat Els Borst heel belangrijk is geweest. Ik heb haar altijd een indrukwekkende politica gevonden, mede omdat zij veel kennis van zaken had; ze was natuurlijk arts. Ik ben ook iemand die graag vanuit kennis en ratio nadenkt over dingen, dat sprak me aan.

Stientje van Veldhoven, die nu tijdelijk minister voor Milieu en Wonen is, is ook een hele toffe dame. Ik ben onder de indruk van wat zij allemaal weet en doet. Simpelweg de hoeveelheid werk die ze verzet en haar groene hart dat altijd klopt. Ik nam een deel van haar portefeuille over, dat vond ik hele grote schoenen om te vullen.

Dat zijn mensen waar ik naar kijk: zo zou ik het ook willen doen. Vrouwen die vanuit de inhoud en overtuiging het verhaal kunnen uitdragen en er ook knoeperhard voor werken.”

“Otwin van Dijk, toen Tweede Kamerlid voor de PvdA, was de eerste persoon die ik zag met een beperking in de politiek. Dat deed mij wel iets.”

Vrouwen in de politiek

“Zoals Els Borst zei: “politiek is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten.”

Diversiteit is ook veel breder: man/vrouw, etniciteit. Ik vind het belangrijk dat er ook wordt gekeken naar mensen met beperking. Ik snap dat iemand met een verstandelijke beperking misschien niet goed meekomt in de Kamer, maar een fysieke beperking wel.

Otwin van Dijk, toen Tweede Kamerlid voor de PvdA, was de eerste persoon die ik zag met een beperking in de politiek. Dat deed mij wel iets. Het geeft ook aan waarom het belangrijk is dat er vrouwen in de politiek zitten: iemand waarmee jij je kan identificeren. Daarvoor is diversiteit in het algemeen belangrijk; het hele kleurenpalet aan mensen in de politiek voor representatie. Het heeft veel meerwaarde dat je vanuit een andere denkrichting naar een bepaald probleem kan kijken.”

Idealist of realist

“Wat ik heel belangrijk vind, is dat iedereen zijn steentje kan bijdragen vanuit zijn eigen talent of tijd. Dat iedereen de verantwoordelijkheid voelt om de wereld een stukje beter te maken. Idealistische mensen vind ik heel mooi en inspirerend om te zien. Ik zou mezelf geen idealist noemen, omdat ik niet geloof dat we het ideaal ooit gaan bereiken, maar dat neemt niet weg dat we de verantwoordelijkheid hebben om elke keer een stap vooruit te zetten. Ik zou mezelf eerder een realist noemen. Dat is mijn bèta-aard: ik probeer stapjes vooruit te zetten, maar ik ben ook heel nuchter of cynisch soms. Ik denk dat de wereld een verwarrende imperfecte plaats is. Dus als er mooie dingen plaatsvinden, is dat bijzonder en moet je dat met elkaar koesteren. Realist zijn is geen excuus om niets te doen: juist omdat je de wereld ziet zoals je het ziet, moet je denken: dit kan beter.”

Vrouwen in de politiek

“Denk als Pippi Langkous: ’ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan.’ Je kan maar zolang twijfelen, op een gegeven moment moet je het gewoon doen. Vrouwen lijden onder perfectionisme, ik ook. Als je op hoog niveau wilt acteren, ga je daaraan ten onder. Tegenwoordig omschrijf ik dit altijd zo: Als je een tekening maakt, maak je eerst een schets en ga je daarna invullen. Soms is die schets al hartstikke mooi en is dat precies wat mensen nodig hebben. Wacht niet af tot je het perfecte plaatje hebt, maar begin gewoon, ook al is het klein.

“Iets waar ik zelf heel erg in geloof: Doe dingen omdat je ze leuk vindt, maar niet omdat je denkt dat je er iets mee gaat bereiken. Iedereen moet natuurlijk vervelende dingen doen, maar over het algemeen denk ik dat het geen lijdensweg moet zijn om iets te bereiken. Als je iets niet leuk vindt, zoek een andere rol binnen de politiek die je wel leuk vindt. Binnen politieke partijen zijn heel veel verschillende functies. Zoek iets wat bij je past.”

“Realist zijn is geen excuus om niets te doen: juist omdat je de wereld ziet zoals je het ziet, moet je denken: dit kan beter.”

Auteur: Noémi Prent, met dank aan Lynn Roest