Kamala Harris schreef afgelopen week geschiedenis als de eerste vrouw, en tevens eerste vrouw van kleur, die in de V.S. vicepresident wordt. Daarmee kan ze gerust een pionier genoemd worden. “Hoewel ik de eerste vrouw ben in deze functie, zal ik niet de laatste zijn. Want elk meisje dat vanavond kijkt, zal zien dat dit een land is vol kansen”, aldus Harris tijdens haar overwinningsspeech. Haar verhaal is te lezen in het recent verschenen boek The Truths We Hold: An American Journey. Het boek is binnenkort te leen in de bibliotheek van Atria.

Vrouwelijke pioniers in de Nederlandse politiek

Ook in Nederland zijn er vrouwen die in de politiek nieuwe wegen hebben moeten banen. We hebben een paar vrouwelijke pioniers in de Nederlandse politiek voor je op een rijtje gezet.

Suze Groeneweg en Marga Klompé
In 1918 komt de socialist Suze Groeneweg als eerste vrouw in de Tweede Kamer. Op de eerste vrouwelijke minister moet Nederland langer wachten: pas in 1956 wordt Marga Klompé minister van Maatschappelijk Werk. In 1963 zorgt zij voor de totstandkoming van de Algemene Bijstandswet.

Over de rol van sekse bij benoeming van ministers gaat het in dit boek, waarin interviews met vrouwelijke ministers zijn opgenomen.

Tara Singh Varma, Jeltje van Nieuwenhoven en Jessica van Eijs
Tara Singh Varma is de eerste vrouw van kleur in de Tweede Kamer. Zij wordt namens Groenlinks in 1994 als Tweede Kamer-lid gekozen. Ook Jeltje van Nieuwenhoven is een pionier in de politiek in Nederland. Tussen 1998 en 2002 is zij als eerste vrouw in de Nederlandse geschiedenis voorzitter van de Tweede Kamer. Jessica van Eijs schopt het in 2017 ondanks het obstakel van haar slechthorendheid tot Tweede Kamerlid. Daarmee is zij het eerste slechthorende kamerlid in Nederland. Een interview met haar lees je hier.

Truus-Smulders Beliën, Joyce Sylvester en Annemarie Grewel
Truus Smulders-Beliën is de eerste vrouwelijke burgemeester van Nederland. Zij wordt in 1946 benoemd tot burgemeester van West-, Oost- en Middelbeers. Joyce Sylvester wordt in 2008 benoemd tot waarnemend burgemeester in de gemeente Anna Paulowna en is de eerste zwarte vrouw in Nederland in deze functie. Sylvester wordt in 2003 namens de PvdA gekozen in de Eerste Kamer, en herkozen in 2007 en in 2011.

Annemarie Grewel is van 1986 tot 1998 gemeenteraadslid in Amsterdam, en later lid van de emancipatieraad en de Eerste Kamer. Ze stond bekend als een non-conformistisch en geestig lesbienne. Atria beschikt over het boek ‘Annemarie Grewel: Een portret’.

Maria Liberia-Peters

Een vrouwelijke premier heeft Nederland tot op de dag van vandaag nog niet gekend, maar de andere kant van het Koninkrijk der Nederlanden wél. Maria Liberia-Peters wordt in 1984 gekozen als premier van de Nederlandse Antillen. Daarmee is zij de eerste gekozen vrouwelijke premier in het Koninkrijk der Nederlanden.

Antilliaanse delegatie o.l.v. premier Liberia Peters om te praten over voorbestaan Shell raff. op Curacao, 1985 © Rob Bogaerts / Anefo, CC0, via Wikimedia Commons

Vorig jaar werd zij door Atria uitgenodigd in het kader van Atria’s de tentoonstelling De straat op: 100 jaar vrouwenkiesrecht en activisme. Er werd door door Atria een F-Lab georganiseerd waar opiniemakers in gesprek gingen met de voormalig minister president van de Nederlandse Antillen.  Dit F-Lab is terug te kijken in twee delen op het YouTube kanaal van Atria.

Belang van representatie

Voor het eerst sinds 1994 telt de Tweede Kamer, na de verkiezingen in 2017, nul zwarte politici. Er zijn in de geschiedenis in totaal slechts twaalf zwarte vrouwelijke politici in de Kamer geweest.

Praktisch elk onderzoek benadrukt hetzelfde: representatie doet er toe. “Vrouwen zijn hoe dan ook ondervertegenwoordigd in de politiek (op dit moment maken zij maar 31 procent van de Tweede Kamer uit) maar aan de combinatie van zwart én vrouw schort het al helemaal. En dat moet veranderen.” Daarom zijn initiatieven zoals Stem op een Vrouw en de oproep van Sylvana Simons om mensen van kleur op verkiesbare plekken te zetten zo belangrijk.

Publicaties

Atria heeft veel publicaties over deze vrouwelijke pioniers in de collectie. Zie hier een selectie van deze publicaties die te leen zijn in onze bibliotheek:

• De ongehoorde helft: de eerste vrouwen op het politieke pluche
• Marga Klompé: een biografie
• Politiek heeft een prijs: leven en werk van Maria Liberia-Peters
• ‘Ik kan het prima vinden met mezelf’: de vasthoudendheid van Jeltje van Nieuwenhoven
• Zichtbaar: Zusterschap Joyce Sylvester
• Met enige schroom: pioniers van het lokaal bestuur
• Vrouwen op het Binnenhof: interviews met Nederlandse politica’s
• Pluche: politieke memoires
• Women world leaders: fifteen great politicians tell their stories

Beeld: Kamala Harris, 2019 © Gage Skidmore from Peoria, AZ, United States of America, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons