In de komedie Bend it like Beckham probeert een Engels meisje van Indiase afkomst haar voetbaldroom te verwezenlijken. Jess krijgt met tradities te maken en vecht voor haar droom. Haar oudere zus Pinky bereidt zich voor om in de zomer met haar vriend te trouwen. Terwijl het hele traditionele Indiase huishouden druk is met de voorbereidingen van het huwelijksfeest, speelt Jess stiekem in het park voetbal met haar vrienden. Het is Jess’ droom om te schitteren als haar grote idool David Beckham.  Jess komt in het vrouwenteam van de ‘Hounslow Harriers’ . Tot overmaat van ramp valt de belangrijkste wedstrijd van het jaar samen met de trouwdag van haar zus.

De tradities, de dromen, het  gevecht om te kunnen voetballen, het komt allemaal ook in dit boek aan de orde. In Europa, de Verenigde Staten en Canada is vrouwenvoetbal een van de meest populaire sporten voor meisjes. In 2006 heeft de FIFA gekeken naar hoeveel mannelijke en vrouwelijke leden de regionale bonden van de FIFA telden. In totaal waren er 238.558.000 mannelijke leden en 25.995.000 vrouwelijke leden ( 10,89% ). In Europa ( UEFA ) kwam het aantal vrouwen op 11,5%. VS, Centraal Amerika en het Caraibisch Gebied samen : 30,3%. In Afrika was dat maar 3% en in Azië ook maar 6,3%. Voor vrouwen in Azie en Afrika kan juist voetbal, en ook andere sporten, een middel tot empowerment zijn. In landen als Iran, Qatar, Jordanië en Saoedi Arabië is voetbal als sport nu geaccepteerd. Maar het idee dat vrouwen zo’n veeleisende en assertieve sport kunnen beoefenen, dat is voor veel mensen voorlopig nog onacceptabel.

In andere Afrikaanse en Aziatische landen gaat het beter. Belangrijk is, om voetbal al op school als sport te introduceren. Omdat er nog veel werk te doen is, gaan trainsters uit het buitenland voor korte of langere tijd voor bonden in deze landen werken, vaak in slechte omstandigheden. Vrouwen vechten nog steeds voor gelijkheid in de voetbalsport, ook in de VS en Europa. Geld is overal een probleem : bijna nergens wordt genoeg geld in vrouwenvoetbal geïnvesteerd om teams ook echt tot ontwikkeling te laten komen. En in tegenstelling tot hun mannelijke collega’s verdienen voetbalsters weinig. Er zijn landen waar het tot voor kort voor vrouwen verboden was te voetballen of waar vrouwen en meisjes nog steeds niet mogen voetballen of waar ze te maken krijgen met geweld als ze het wel doen.

Net als veeI vrouwensporten kent vrouwenvoetbal het dilemma van marketing van gender. Voetbalsters zijn niet ‘vrouwelijk’ genoeg. Als het om publiciteit gaat dan moeten de atletes zich vaak in seksueel suggestieve poses presenteren. FIFA baas Sepp Blatter zei weliswaar in 1998 dat de toekomst van het voetbal vrouwelijk was, maar een paar jaar later klonk hij weinig geloofwaardig toen hij zei dat voetbalsters meer sexy kleding moesten gaan dragen om het spel meer aantrekkelijk te maken voor de toeschouwers. David Letterman besteedde in zijn Late Night Show in 1999 aandacht aan het National Team, maar niet nadat er een naaktfoto van een van de speelsters in het mannenmagazine Gear had gestaan. En in krantenkoppen wordt vaak ook een verband gelegd tussen de voetbalsters die toch mooi willen zijn:  ‘Girls who play at Santos FC Villa show that beauty and talent can go together’ .

Lesbisch zijn en vrouwenvoetbal lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. Toen er in een stad in de Mid West in de VS een wedstrijd tussen 2 vrouwenelftallen werd georganiseerd,  werd dat door de jeugdelftallen van de mannen al snel omgedoopt tot ‘dyke fest’ .  Als je in Zuid-Afrika voetbalster bent, dan ben je volgens de heersende ideeën automatisch  lesbienne. En homoseksualiteit is in Zuid-Afrika te ‘genezen’ door de ‘verdachte’ vrouw in kwestie massaal te verkrachten. Dat overkwam Eudy Simelane, een middenveldspeelster in het nationale team. In 2008 werd zij naakt gevonden in een riviertje in een township. Ze bleek tientallen malen verkracht en had vijfentwintig steekwonden over haar hele lichaam. Een topspeelster in West Afrika werd uit haar club gezet toen met ontdekte dat ze lesbisch was. Ook in de  VS en Europa gaan mannen er vaak van uit dan voetballende vrouwen lesbisch zijn.

Op de cover van het boek staat  ‘the global phenomenon of women’s soccer’. Toch gaat het grootste deel van het boek over Canada en de Verenigde Staten. Ik had graag nog meer willen lezen over de ontwikkeling van meisjesvoetbal in Afrika en Azië. Het boek is inmiddels natuurlijk toch een beetje gedateerd, omdat de ontwikkelingen in de sport snel gaan. In deze tijd waarin vrouwenvoetbal zo in de belangstelling staat geeft het boek wel een interessant overzicht, met veel feiten en waarin allerlei aspecten van vrouwenvoetbal aan de orde komen. Zo wordt er ook aandacht besteed aan vrouwen in het management, rolmodellen en (vermeende) verschillen tussen mannen- en vrouwenvoetbal.

Grainey, Timothy F. Beyond Bend it like Beckham : the global phenomenon of women’s soccer.  University of Nebraska Press, 2012. 279p.

Marianne Boere is informatiespecialist bij Atria