Zondag 6 juni begon dan eindelijk het WK Vrouwenvoetbal in Canada. Hier hadden alle voetballende vrouwen en hun supporters in Nederland verwachtingsvol naar uitgekeken; immers, het Nederlands team had zich voor het eerst voor een WK geplaatst. Ondanks het nachtelijke uitzendtijdstip van 3 uur keken in Nederland 151.000 mensen naar de wedstrijd, die live werd uitgezonden door de NOS. De wedstrijd tegen China, gespeeld om 00.00, werd bekeken door 419.000 mensen. Ter vergelijking: Nederland haalde tijdens het EK in 2013, waar het de groepsfase niet wist te overleven, kijkcijfers van 945.000 (tijdens de verliespartij tegen Noorwegen, gespeeld om 18.00 uur). De halve finale tegen Engeland van 2009 trok 1,6 miljoen kijkers.

Het begin voor Nederland (12e op de Fifa ranglijst) kon niet beter: een 0-1 overwinning op het fysiek sterke Nieuw-Zeeland (17e op de Fifa ranglijst). De Nieuw-Zeelandse tactiek was misschien innovatief, maar erg merkwaardig. Alle ballen naar de sterke en snelle rechtsbuiten Wilkinson, die zoveel mogelijk corners moest forceren. De Nederlandse linksback Petra Hogewoning, die Wilkinson goed in bedwang had doordat ze over een uitstekende timing en duelkracht beschikt, moest samen met haar collega-verdedigsters inderdaad veel corners toestaan. Bij die corners posteerden zich 4-5 Nieuw-Zeelandse speelsters rondom doelvrouwe Geurts staan  in de hoop haar – met 1.69 meter inderdaad klein – in een rechtstreeks duel om de hoge ballen in het 5 metergebied te kunnen verslaan.

Ondanks dit intimidatievoetbal lukte het de ‘New Zealand Fems’ niet om ‘de dappere Geurts,’ zoals de Volkskrant haar enigszins paternalistisch noemde, te passeren, ook al moest ze het eerste de beste duel met een enkelblessure bekopen, die haar tegen China aan de kant hield. Ik weet niet of het kunstgras, het ‘Xtreme’ turf, mede-verantwoordelijk is voor deze blessure, maar al in oktober protesteerden de speelsters bij de FIFA tegen deze vorm van discriminatie: mannen spelen immers nooit een WK op het gevaarlijk geachte kunstgras. De FIFA hield domweg voet bij stuk en veegde elk voorstel van de speelsters arrogant van tafel – zoals we de FIFA kennen. Gelukkig is de FIFA-top nu weg; dat de arrestaties door de Amerikaanse FBI van de FIFA-functionarissen en het aftreden van Blatter naar aanleiding daarvan zullen leiden tot hervormingen, kan niet anders. Wat mij betreft wordt Vera Pauw, Hesterine de Reus, Abby Wambach of Mia Hamm de nieuwe voorzitter. Zover zal het niet komen, maar ik mag toch hopen dat de FIFA, mocht het weer 8 of 9 vice-voorzitters aanstellen (sowieso een merkwaardig hoog aantal), de helft daarvan toch vrouw is, met een rijke ervaring in het vrouwenvoetbal.

Want Blatter noemde zich wel de ‘godfather’ van de ‘women’s game’, maar door zijn voorzitterschap spelen de vrouwen het belangrijkste toernooi ter wereld op kunstgras en zijn ze voor dit evenement verplicht onderworpen aan een geslachtstest. Terwijl het IOC al twaalf jaar geen geslachtstesten meer uitvoert, omdat ze te onbetrouwbaar en controversieel zijn, en testosteron geen bewezen invloed heeft op sportprestaties, kijkt de FIFA ongegeneerd onder de tenues van de speelsters. De bonden en speelsters realiseren zich het blijkbaar niet, want nergens klonk protest (Duitsland verklaarde lachend dat ze de speelsters hadden gecontroleerd en dat ze echt allemaal ‘Mädel’ waren), maar de FIFA lapt hiermee de mensenrechten (wederom, na de slavernij in Qatar) aan haar laars, daarbij ook nog liegend dat de mannen óók geslachtstests ondergaan. Dat is niet waar, maar bovendien blijft het een schending van de mensenrechten.‘Wat in je broekje zit, is immers privé,’ zoals Dr. Margriet van Heesch, gespecialiseerd in gender- en (inter-)seksualiteitsstudies, het zo mooi verwoordt.

Toch nog even terug naar Nederlands openingswedstrijd: De eerste helft speelde Nederland aanvallend sterk, wat resulteerde in een prachtig doelpunt van Lieke Martens, na een goede loopactie van Miedema, die zo ruimte schiep voor Martens om van een meter of 20 de bal in de uiterste hoek te knallen. Een wonderschoon doelpunt. Verder waren de 3 M’s, Martens, Miedema en Melis, nagenoeg onzichtbaar. In de tweede helft liet Nederland zich (te) ver terugdringen, maar ze sleepten de drie punten uit het vuur, en dat is eigenlijk het enige dat telt in zo’n openingswedstijd. Jammer was het daarom dat de heren voetbalanalisten zich zo negatief uitlieten over het spel van Oranje. De Nederlandse vrouwen hebben een historische overwinning geboekt, in hun allereerste WK wedstrijd ooit en Lieke Martens gaat de boeken in als de eerste Nederlandse vrouw die scoorde op een WK. Ondanks zijn overdreven kritiek, had Arno Vermeulen van Studio Voetbal op één punt 100% gelijk: het vrouwenvoetbal is niet tegen te houden en het wordt tijd dat alle BVO’s ook een vrouwentak beginnen. Ik hoop dat ze aan zijn oproep gehoor geven, want op dit moment zijn er maar zeven ploegen voor de nieuwe Eredivisie, die daarmee nog niet de topcompetitie kan zijn die nodig is om de grootste talenten langer aan Nederland te binden en de sponsoren te trekken die nu toch wel zullen doorhebben dat vrouwenvoetbal toegang biedt tot een interessante markt. Al heb ik er een hard hoofd in: drie weken geleden sprak ik bij een bijeenkomst in Brabant over vrouwenvoetbal iemand van Willem II. Deze zei dat Willem II niet aan vrouwenvoetbal zou beginnen, want vrouwen en mannen lopend in dezelfde gangen, dat zou de mannelijke voetballers maar afleiden. Een orthodoxe imam is er niets bij. Die wéét dat hij seksistisch is. Deze Willem II-functionaris had echter geen idee…

Inmiddels heeft Nederland zich als één van de vier beste nummers drie geplaatst. Tegen China werd Nederland overlopen en leek er van een tactisch plan geen sprake. Opnieuw waren belangrijke speelsters als Sherida Spitse en Manon Melis onzichtbaar. Tot overmaat van ramp, scoorden de Chinezen in de laatste minuut. Merel van Dongen, die op de voor haar niet al te vertrouwde positie van linksback stond, verdedigde niet goed, maar ook de verder uitstekende invalkeepster Veenendaal had schuld – ze kwam merkwaardig genoeg uit haar doel. En als je eruit komt, dan moet je hem hebben. Tegen Canada kwam Nederland eindelijk aan voetballen toe. Met name Sherida Spitse en Lieke Martens leefden op. Maar nog altijd speelde het team te angstig, wat te zien was aan de onvoorstelbare hoeveelheid technische fouten. Toen Kirsten van der Ven erin kwam, schoof Martens door naar de ‘10’. Dat maakte het verschil. Ineens was er een dominante speelster op het middenveld, die ballen opeiste, veroverde, vasthield en het tempo bepaalde. Van het prachtige doelpunt van Van der Ven spatte het zelfvertrouwen, dat de ploeg tot dan miste, af. Alleen als de hele ploeg dit zelfvertrouwen weet over te nemen, heeft Nederland in de nacht van dinsdag op woensdag een kans. Want dan spelen we tegen de Wereldkampioen Japan…

Deze blog is geschreven door Dr. Martine Prange (Institute for Philosophy, Leiden University). Zij leidt twee onderzoeksprojecten naar meiden- en vrouwenvoetbal in Nederland. Atria is een van partners binnen het onderzoek ‘Meisjes, voetbal! Een pps-gestuurd onderzoek naar de impact en impactmeting van voetbal op de sociale ontwikkeling van meiden’.

• Meer informatie over de onderzoeksprojecten naar meiden- en vrouwenvoetbal
• Achtergrond en geschiedenis vrouwenvoetbal