Het tegengaan van huwelijkse gevangenschap

Ieder jaar tijdens de zomermaanden, worden er opmerkelijk meer campagnes gevoerd om achterlating en huwelijksdwang van vooral minderjarigen tegen te gaan. Onder de noemer van vakantie, weten sommige ouders en familieleden hun kinderen naar het land van origine te lokken om ze daar vervolgens uit te huwelijken of achter te laten. Pas als het nieuwe schooljaar begint blijkt dat er enkele stoelen leeg zijn, maar dan is het meestal al te laat.

Campagnes tegen achterlating en huwelijksdwang

Preventief optreden en voorkomen dat minderjarigen naar het buitenland worden gelokt staan voorop in de campagnes tegen achterlating en huwelijksdwang. Zo worden scholen, professionals en hulpverleners er op attent gemaakt wat signalen van potentiële slachtoffers zijn en welke maatregelen getroffen kunnen worden om (potentiële) slachtoffers te helpen. Even belangrijk is daarnaast het aanpakken van de onderliggende oorzaken die ouders en familieleden ertoe doen bewegen om dergelijke praktijken te ondernemen.

Culturele en traditionele opvattingen

Bij schadelijke praktijken, zoals achterlating, huwelijksdwang en ook huwelijkse gevangenschap zijn de onderliggende oorzaken vaak gekoppeld aan de culturele, religieuze en traditionele praktijken, normen en opvattingen die het gedrag en interactie binnen familie en sociale kringen bepalen en voorschrijven. Gehoorzaamheid aan de wensen van de ouders, opvattingen over de seksualiteit van jongeren en de rollen van mannen en vrouwen binnen de familie zijn hier een paar voorbeelden van. Het niet naleven hiervan kan dan soms een reactie oproepen. Jongeren die zich niet meer kunnen vinden in de culturele en traditionele opvattingen kunnen gezien worden als opstandig. Achterlating en ‘heropvoeding’ van de jongeren in het land van herkomst kan dan als een uitweg worden gezien. Uithuwelijking kan als een oplossing worden gezien om eerkwesties op te lossen of om controle uit te oefenen op de seksuele activiteiten van jonge dochters en zonen.
Om deze problematieken te voorkomen is het van groot belang om dergelijke opvattingen te doorbreken en om mentaliteits- en gedragsverandering te stimuleren. Dit is een lang en langzaam proces en vereist voortdurend inspanning, samenwerking en dialoog met de doelgroepen en hulpverleners.

Dialoogbijeenkomsten

Organisaties zoals de Stichting Landelijke Werkgroep Mudawwanah (LWM), zetten zich sterk in om met betreffende groepen taboeonderwerpen en rechtspositie bespreekbaar te maken. Gemotiveerde dialoogleiders organiseren dialoogbijeenkomsten met hun doelgroep. Taboeonderwerpen worden besproken zoals huwelijksdwang, achterlating, eergerelateerd geweld en huwelijkse gevangenschap met het doel om mentaliteits- en gedragsverandering van binnenuit te stimuleren. ‘Wat we zien is dat door bewustwording en kennis, mensen meer nadenken over vanzelfsprekendheden en dat er meer gepraat wordt over schadelijke praktijken, tradities en de problemen rondom de opvoeding. Mensen krijgen meer respect en begrip voor elkaar.’ aldus JokeVerkuijlen die actief is bij de LWM.

Culturele en traditionele praktijken en opvattingen zijn niet in stenen verankerd. Ze zijn fluïde sociale constructies die constant in beweging zijn. Om mentaliteits- en gedragsverandering te stimuleren is het noodzakelijk dat dergelijke praktijken en meerderheidsopvattingen continue worden besproken door middel van één op één dialoog, bij en door de betrokken groeperingen.

Benedicta Deogratias is één van de onderzoekers van het project huwelijkse gevangenschap van de Maastricht University. Op donderdag 13 september 2018 is de conferentie Gevangen in een huwelijk: recht, religie en praktijk