Welke juridische instrumenten zijn er om huwelijkse gevangenschap aan te pakken?

Huwelijkse gevangenschap kan worden onderscheiden in 2 vormen. In de eerste vorm zit iemand tegen haar/zijn wil vast in een formeel ‘religieus’ huwelijk en in de tweede vorm zit iemand gevangen in een informeel of niet rechtsgeldig religieus huwelijk. In Nederland bestaan al verschillende instrumenten en middelen die ingezet zouden kunnen worden om huwelijkse gevangenschap te voorkomen:

• informatie en voorlichting
• overeenkomst met afspraken over de (religieuze) echtscheiding
• vordering tot medewerking als nevenvoorziening in burgerlijke echtscheidingsprocedure

Nieuwe preventieve instrumenten

In het buitenlandse recht wordt een aantal juridische middelen gebruikt om huwelijkse gevangenschap te voorkomen, die ook voor de Nederlandse situatie ontwikkeld kunnen worden:

• standaardclausule in de burgerlijke huwelijksakte
• huwelijkstoolkit
• aanvullende burgerlijke wetgeving

Juridische instrumenten ter oplossing

In situaties waarin preventie niet meer aan de orde is en een situatie van huwelijkse gevangenschap een feit is, bestaan er diverse juridische instrumenten in het Nederlandse recht waarop een slachtoffer een beroep kan doen:

• vordering uit onrechtmatige daad
• vordering tot nakoming overeenkomst
• strafrechtelijke vervolging
• voorlopig getuigenverhoor

Wat is huwelijkse gevangenschap?

Huwelijkse gevangenschap is een situatie waarin iemand tegen haar/zijn wil in een religieus huwelijk blijft en daardoor ‘gevangen’ zit in dat huwelijk. Belangrijk is dat de persoon zelf de situatie als een belemmering ervaart. Deze persoon kan geen ontbinding van het huwelijk bewerkstelligen. In de meeste gevallen is er sprake van een partner die niet aan de ontbinding van het huwelijk wil meewerken. Ook kan er sprake zijn van een religieuze doctrine die de mogelijkheid van een echtscheiding niet kent of een echtscheiding niet toestaat of ontmoedigt.

Huwelijkse gevangenschap: bruggen bouwen tussen religie en recht

Dit factsheet maakt deel uit van een reeks over echtscheiding en religie, voortkomend uit het onderzoeksproject Huwelijkse gevangenschap: bruggen bouwen tussen religie en recht In dit meerjarige, interdisciplinaire project van de Universiteit Maastricht wordt onderzoek gedaan naar mensen die hun religieuze huwelijk willen beëindigen, maar hierbij op obstakels stuiten. Doel van het project is inzichtelijk te maken wat huwelijkse gevangenschap in Nederland inhoudt, juridische oplossingen te vinden om huwelijkse gevangenschap te voorkomen of op te lossen, en om doelgroepen te informeren en te betrekken.

Maatschappelijke partners

Binnen het onderzoek werkt de Universiteit Maastricht samen met: Atria, Stichting Proefprocessenfonds Clara Wichmann, Vluchtelingen-Organisaties Nederland (VON), Stichting Landelijke Werkgroep Mudawwanah (LWM)

De Universiteit Maastricht ontvangt voor dit project een subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Factsheet Juridische middelen die huwelijkse gevangenschap kunnen voorkomen of oplossen

Lees ook: Factsheet Wel gescheiden, niet gescheiden? Huwelijkse gevangenschap in Nederland