Meisjesbesnijdenis: is de wil van de familie wet?
Meisjesbesnijdenis, of Vrouwelijke Genitale Verminking (VGV) is een fenomeen waarbij een ingreep (met of zonder verdoving) plaatsvindt aan de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen zonder medische noodzaak. Er zijn verschillende varianten, bij één variant wordt de vulva dichtgenaaid, op een kleine opening na. VGV komt voor bij migranten uit Afrika, het Midden-Oosten en Azië. In Nederland lopen er jaarlijks naar schatting 40-50 meisjes een groot risico op VGV. Door de toename van het aantal vluchtelingen zal dit aantal naar verwachting toenemen. VGV is een schending van de mensenrechten en strafbaar in Nederland.
Gevolgen
VGV is schadelijk en kan ernstige gevolgen hebben voor meisjes. Tijdens de ingreep kunnen er complicaties ontstaan, zoals overmatig bloedverlies. De kans op ontstekingen na zo’n ingreep is groot. Ook kunnen meisjes komen te overlijden ten gevolge van de complicaties. Veel meisjes houden blijvend veel klachten, zoals pijnlijke en/of moeilijke urinelozing, psychische klachten, een moeizame bevalling, of zelfs onvruchtbaarheid.
Waarom laten ouders hun dochters besnijden?
Als ik lees wat de complicaties zijn kan ik niet geloven dat ouders ervoor kiezen om hun dochter te laten besnijden (Pharos). Wat is er belangrijker dan de gezondheid van hun dochter? Toch ben ik altijd geïnteresseerd naar de beweegredenen van ouders. Blijkbaar zijn zij ervan overtuigd dat de gevolgen van ‘niet besnijden’ ernstiger zijn dan de mogelijke negatieve gezondheidseffecten van een besnijdenis. Een belangrijke reden dat VGV wordt toegepast is dat de maagdelijkheid van het meisje ‘beschermd’ is, daarnaast is zij ‘aantrekkelijker’ voor haar toekomstige partner. Als ze niet is besneden, heeft ze dus wellicht minder kans op een huwelijkspartner. En wat als niemand meer met hun dochter wil trouwen, alleen omdat ze niet besneden is? Dit kan gevolgen hebben voor de sociale status van het hele gezin. Ik kan me voorstellen dat als je in een land als Somalië woont, en de huwbaarheid van je dochter en sociale status van het gezin enorm belangrijk zijn, je die niet in gevaar wilt brengen.
Maar wat als je in Nederland woont?
Ouders die in Nederland wonen staan vaak zelf niet achter VGV. Ze ervaren dan ook minder druk vanuit de sociale omgeving. Maar als ze op vakantie gaan naar het land van herkomst, kan die sociale druk toch weer ontstaan, vaak vanuit de familie van de vader. Er zijn ouders die iedere keer de vraag krijgen of hun dochter al besneden is. Zij durven geen ‘nee’ te zeggen tegen hun familie. Vaak is de druk zo groot dat ze hun dochter toch laten besnijden in het land van herkomst.
Er zijn ook ouders die liegen tegen hun (schoon-)familie, aldus een voorlichter werkzaam bij de GGD op het congres ‘Veilig Verder’. Zo was er een moeder die met haar dochter bij haar schoonfamilie op bezoek zou gaan. De moeder had van tevoren met haar jonge dochter geoefend wat ze zouden zeggen: “De dochter was besneden in Nederland, er is een feest georganiseerd en ze heeft cadeautjes gekregen.” En dat hielp gelukkig bij haar schoonmoeder. Maar er zijn ook ouders die niet kunnen of durven te liegen of tegen hun schoonouders in te gaan. Zij zouden gebruik kunnen maken van de ‘Verklaring tegen meisjesbesnijdenis’ om hun argumenten kracht bij te zetten.
Verklaring tegen meisjesbesnijdenis
De ministeries van VWS en V&J hebben samen met Pharos en organisaties als GGD een verklaring ontwikkeld. In deze verklaring is beschreven dat VGV strafbaar is en de maximale gevangenisstraf 12 jaar bedraagt. Deze verklaring kunnen ouders tonen aan hun (schoon-)familie. Ouders geven aan deze verklaring fijn te vinden; zij hoeven niet veel meer uit te leggen. (Schoon-)ouders reageren er gelukkig vaak positief op, want ze willen natuurlijk niet dat hun zoon of dochter door hun toedoen in de gevangenis terecht komt of het land niet meer in mag.
Als dit werkt om VGV te voorkomen dan is dat naar mijn mening een goed instrument. Maar het liefst zie ik dat er een verandering ontstaat in de normen waaraan vrouwen moeten voldoen. Waarom is sociale status van het gezin gekoppeld aan de huwbaarheid en maagdelijkheid van dochters? En waarom geldt dit niet voor zoons? Hierin is nog een lange weg te gaan.
