Kindhuwelijken

special

Een kindhuwelijk is formeel een huwelijk tussen twee kinderen van jonger dan 18 jaar. In de praktijk is de echtgenoot een man van ruim boven de 18 jaar. Het is een realiteit voor meisjes die soms pas 9 jaar oud zijn. Kindhuwelijken komen het meest voor in Zuid Azië en in Afrika ten zuiden van de Sahara, maar er zijn grote verschillen tussen de landen in deze regio’s.

Schilderij kindhuwelijk in 19e eeuw door Vasili Pukirev. (The Arranged Marriage – The State Tretyakov Gallery)

Nederland

In Nederland mogen twee mensen trouwen als ze 18 jaar zijn. Er zijn volgens de wet twee uitzonderingen. Ten eerste als de echtelieden beide 16 zijn en de vrouw is zwanger en een verklaring van de arts heeft. Ten tweede kan de minister van justitie ontheffing verlenen bij gewichtige redenen als bijvoorbeeld ernstige ziekte.

Een op de drie

Each year, 15 million girls are married before the age of 18.
That is 28 girls every minute.
1 Every 2 seconds.

Bron: girlsnotbrides.org

Een op de drie meisjes in Afrika, Azië en Latijns Amerika is getrouwd voor haar achttiende. De meeste meisjes die trouwen voor hun achttiende komen uit agrarische gebieden. Ze groeien op in armoede en krijgen niet of nauwelijks onderwijs. Heel jonge meisjes, vaak niet ouder dan 15 of 16 jaar, soms nog jonger, worden uitgehuwelijkt aan volwassen mannen, soms in de veertig, soms ouder.

Deze meisjes kunnen niet hun eigen partner kiezen. Ze worden van school gehaald en daarmee wordt hun toekomst bepaald. Ze kunnen niet meer economisch bijdragen aan hun familie en later kunnen ze ook niet voor zichzelf zorgen. Sociale isolatie maakt deze meisjes kwetsbaarder voor mishandeling.

De campagne ’50 million missing’ werd in 2008 in India gelanceerd

Landen waar kindhuwelijken veel voorkomen kennen ook een hoog aantal tienermoeders en een hoge moedersterfte. Het lichaam van het jonge meisje is niet volgroeid om een zwangerschap te voldragen. Toch moeten veel bruiden bewijzen dat ze vruchtbaar zijn. Een zwangerschap brengt voor haar en haar kinderen grote risico’s met zich mee. Volgens de VN zijn zwangerschap en bevalling de belangrijkste doodsoorzaken voor meisjes tussen de 15 en 19 jaar in ontwikkelingslanden.

Van de 16 miljoen tienermeisjes die een kind krijgen, is 90% al getrouwd. Het percentage doodgeboren baby’s is 50% hoger onder vrouwen die voor hun 20^e zwanger raakten.

In de campagne ’50 million missing’ wordt aandacht gevraagd voor het verdwijnen van meisjes uit de populatie in India, de zogenaamde ‘gendercide’. Op de 6e plaats van oorzaken staat kraambedsterfte van de veel te jonge moeders die in verband staat met de praktijk van kindhuwelijken.

Armoede

Grafiek child marriage, bron: Unicef, 2015

Armoede ligt aan de basis van het kindhuwelijk. Veel ouders hebben niet voldoende geld om hun dochter naar school te laten gaan of maar nauwelijks geld om voor haar te zorgen. Deze ouders zien als enige oplossing dat hun dochter gaat trouwen. Zodra een jongen of man zich wil verloven met hun dochter, stemmen ze toe. Ze zien het als de minst slechte oplossing.

Als meisjes economisch kunnen bijdragen vergroot dat ook hun status binnen de familie. Door middel van leningen of micro-kredieten kan dit mogelijk gemaakt worden. Maar armoede is niet de enige reden waarom families meisjes op zeer jonge leeftijd laten trouwen. Ook sociale en culturele acceptatie speelt mee, en religie kan een grote rol spelen. Traditioneel bepalen de familie en de gemeenschap wanneer en met wie het meisje trouwt. Het is dus belangrijk dat er ook met hen wordt samengewerkt om veranderingen tot stand te brengen. Een huwelijk uitstellen is al een belangrijk doel.

Grafiek meisjesbruiden. Bron: Girls not brides

Tegelijkertijd moeten er alternatieven voor een huwelijk worden geaccepteerd, zoals een opleiding voor een meisje. Onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat meisjes met een middelbare opleiding zes keer minder vaak een kindhuwelijk aangaan dan meisjes die geen middelbare opleiding hebben. Bovendien is een middelbare opleiding voor de familie en de omgeving meestal wel acceptabel. Het helpt het meisje ook sociale netwerken op te bouwen en leert haar te communiceren. Het is ook een voorwaarde voor de empowerment van meisjes: alle kennis en vaardigheden die een meisje in haar leven nodig heeft om keuzes te maken. Ze moet zelf keuzes kunnen maken over haar toekomst, over haar seksualiteit, over haar reproductieve rechten.

Grafiek geboorten bij meisjes. Bron: M Tracy Hunter (CC BY-SA 3.0, commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=33598502 2012)

Wat zegt het recht?

Een kindhuwelijk is een schending van mensenrechten. Het belemmert onderwijs van meisjes, berooft hen van hun economisch potentieel en brengt hun gezondheid in gevaar. Het maakt meisjes ook slachtoffer van mishandeling en seksueel geweld. In het internationaal recht is het recht op toestemming voor een huwelijk in de Universele Verklaring van de rechten van de Mens opgenomen.

De Conventie voor de Afschaffing van alle vormen van Discriminatie tegen vrouwen (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women) (CEDAW) verbiedt kindhuwelijken. In de meeste landen is het kindhuwelijk dan ook verboden. Maar het is vaak moeilijk er toezicht op te houden: zo is de leeftijd van meisjes is niet altijd bekend en is de trouwdatum niet altijd duidelijk.

In de mensenrechtendiscussie gaat het over het stellen van een minimum wettelijke grens aan het huwelijk, zowel voor mannen als voor vrouwen, van 18 jaar. Ook het registreren van geboorte en huwelijk moet serieus worden genomen. Kindhuwelijken worden nu vaak niet geregistreerd en zijn zo ook niet op te sporen. Miljoenen geboorten blijven ook ongeregistreerd, waardoor meisjes later ook hun precieze leeftijd niet weten. Het is dan ook heel belangrijk dat meisjes een geboortebewijs krijgen, zodat ze kunnen aantonen dat ze al dan niet oud genoeg zijn om te trouwen.