Schrijfster, journaliste en feministe Ina Bouman (1936 – 2018) geldt als een inspiratiebron voor velen. Haar ‘feministische thriller’ Dames aan de Maas uit 1985 schudde het land op. Niet alleen omdat het een van de eerste misdaadromans van een vrouwelijke auteur was, maar ook vanwege het hoofdpersonage Jos Welling. Journaliste Jos is een vrijgevochten vrouw die van vrouwen houdt, en dat niet onder stoelen of banken steekt. Ina’s durf beperkte zich niet tot de literatuur, ze was ook actief in de vrouwenbeweging vanaf de jaren zeventig. Een activistisch leven op schrift en straat.

Schrijflust

Het schrijven zat er vroeg in bij Ina. Haar vader werkte veel thuis, ze nam dan plaats naast hem achter een bureautje.

Hele vellen papier vol met allemaal golfjes. Wat ik daarbij dan allemaal bedacht, weet ik eigenlijk niet meer, maar ik kon er tijden zoet mee zijn.

Als puber schrijft ze vele, sombere gedichten. ‘Over het heelal, de grote wijdten, dat we eigenlijk alles grijs zouden moeten verven’. Haar vroege schrijflust stagneert wanneer ze, nota bene, met dichter Hans Andreus trouwt. Na de geboorte van haar eerste kind is ze druk met huwelijk, opvoeding en een studie bouwkunde in Delft.

Feministische inborst

Na haar scheiding wakkert haar feministische inborst aan en voegt ze zich bij de ‘Rooie Vrouwen’; de voormalige ‘Vrouwenbond’ van de PvdA. Ze is medeoprichter van feministisch tijdschrift Serpentine, eindredacteur van opinieblad over seksualiteit Sekstant en het blad van de Emancipatieraad. Ook is ze een van de oprichters van het Vrouwenhuis in Huizen in 1978. In datzelfde jaar is ze redacteur van de bundel Wij leerden fier rechtop te staan: 70 jaar socialistische vrouwenbeweging. Het boekwerk behandelt allerlei ‘rode’ thema’s, waaronder een hoofdstuk over feminisme & socialisme. Dat bestaat uit interviews met onder andere de dan 33 jaar oude Anja Meulenbelt: ‘Hoe aardig ze [de heren politici] ook kunnen zijn, in het politieke spel zijn ze toch geneigd water bij de wijn te doen. (…) Dus moeten we als kenau’s met de deegroller achter ze aan als ze dreigen overstag te gaan’.

Rolpatronen in kinderboeken

Ina Bouman blijft in de kern een schrijfster met een grote interesse in taal. In 1977 werkt ze mee aan een andere uitgave van de Rooie Vrouwen: Daar was laatst een meisje loos… rolpatronen in het kinderboek. De vrouwen zetten een enquête uit waarbij 94 kinderboeken getoetst werden op genderclichés, die blijken alom aanwezig. Jongens zijn ‘flink en sterk’, meisjes ‘zacht en lief’. Zorgen worden uitgesproken over ‘de invloed van [bijvoorbeeld] sprookjes op de ordening van het wereldbeeld dat kinderen erop na houden’. Het zet Bouman en consorten aan tot het ontwikkelen van een genderneutrale ‘toets’ en het actief bekritiseren van prijzen als de zilveren en gouden griffel.

Haar debuutthriller

In 1985 verschijnt haar debuut: Dames aan de Maas. Protagonist Jos Welling verschilt in veel opzichten van een traditionele vrouwelijke hoofdpersoon. Ze is ‘flink en sterk’ en open over haar seksualiteit.

Bouman wil ‘lezers met de eigen bewuste of onbewuste stereotypen confronteren’.

Zo zegt ze in een interview met Vrouwenkrant Brabant. ‘Bij die hoofdcommissaris in Dames aan de Maas heb ik echt zo lang mogelijk uit zitten stellen dat het een vrouw was. Kwam het niet meer als een verrassing? Da’s nou jammer’. De thriller is een succes en wordt o.a. vertaald in het Duits.

Een nieuw voorbeeld

Bouman schrijft nog meer thrillers en treedt als eerste vrouw toe tot het Genootschap van Nederlandstalige Misdaadauteurs (GNM). In 2016 wordt ze benoemd als erelid, vanwege haar vernieuwende invulling van het genre thriller. En ook dat ze ‘voor heel veel lezers en ook voor de schrijfsters die na haar kwamen, een nieuw kader heeft geschapen, een nieuw voorbeeld van hoe je als vrouw kunt schrijven’. En vooral: hoe je over vrouwen kunt schrijven.

Frederike de la Bije