Het is geen wonder dat de coltrui vandaag weer in is. De coltrui, met die elegante aansluiting op, maar niet verstikking van, dat essentiële lichaamsdeel de nek. De coltrui, die warm houdt maar luchtig genoeg is om niet te irriteren. De coltrui, het toonbeeld van degelijke intelligentie met een knipoog. Michel Foucault, een van de bekendste intellectuele ‘supersterren’ van het naoorlogse Frankrijk, droeg er een. Met zijn kale kop, miezerige brilletje, colbertje en hoog-omsloten trui, was en is hij het gezicht van een generatie Fransen die de wereld op zijn kop zette. En hij was niet de enige. Simone de Beauvoir, Jean-Paul Sartre, en vele anderen droegen haar ook. Misschien zou je kunnen zeggen dat de generatie van mei ’68 werd gekenmerkt door de coltrui. En vandaag dragen we haar weer. Die niet mis te verstane trui, die soms een beetje prikt.

Inbeelding aan de macht

Laten we terugblikken op mei ’68. Parijs stond in vuur en vlam, en de wereld lag aan haar voeten. De oude traditionele autoriteiten werden opgeschud, in het gezicht gestompt, en afgedaan. Een nieuwe sociale werkelijkheid, een nieuwe wereld: het kon. “L’imagination au pouvoir” was de leuze van deze studentenrevolte. De inbeelding aan de macht, de kracht van de verbeelding, dat was waar men het voor deed. Want het was genoeg geweest met de oude machtsstructuren, waarin geen weerwoord tegen autoriteiten kon zijn, geen kritiek op Frankrijks verdeelde positie in de Tweede Wereldoorlog of het harde en voortdurende koloniale beleid. Waar in Amerika de FlowerPower hippies de straten overspoelden waren het in Parijs de intellectuelen die sociale veranderingen eisten. De intellectuele rockers en hun studenten, op de barricades en in de boeken. Op straat en binnen de verbeelding.

Het paardenmiddel waarmee ze – Simone de Beauvoir – op haar doel afstormde was de verbeelding

De verbeeldingskracht van die generatie heeft behoorlijk wat zoden aan de dijk gezet. De feministische tweede golf van de jaren ’80 heeft bijvoorbeeld haar wortels in deze vruchtbare aarde. Europese vrouwen verdienden het recht op abortus, scheiding, anticonceptie, en ze mochten meedoen aan de arbeidsmarkt. Simone de Beauvoir schreef al in 1949 “on ne nait pas femme, on le devient”. Wat vrouw-zijn betekent is geen natuurlijk feit, maar een proces, een interactie tussen een mens en de verwachtingen uit haar omgeving. De maatschappij beïnvloedt wat zij moet zijn, een vrouw. En Simone geloofde er heilig in dat met een solide positie op de arbeidsmarkt en baas over haar buik ze eindelijk na die lange geschiedenis van de absolute Ander te zijn van de man een gelijkwaardige partner kon zijn. Het paardenmiddel waarmee ze op haar doel afstormde was de verbeelding. Haar prachtige romans vertellen haar evenzo prachtige filosofie. Ze zag zichzelf in de eerste plaats als schrijver, niet als filosoof. En haar literaire fantasie had de kracht om de wereld te veranderen.

Een nieuwe internationale feministische golf, met een nieuwe aanpak

De wereld is inderdaad veranderd. Europa staat opnieuw in brand, zowel letterlijk als op politiek niveau. Er is een nieuwe internationale feministische golf, met een nieuwe aanpak. Vandaag gaat feminisme om het samenbrengen van verschillende Anderen, door het besef dat thema’s als ‘ras’, migratie en klimaat allemaal deel uitmaken van hetzelfde probleem. Intersectionaliteit is de nieuwe norm, en ook het andere geslacht, het mannelijke, is meer dan welkom. Er heerst een zucht naar nieuwe manieren om de wereld te denken en te verbeelden. Want hoewel we via onze digitale kanalen en social media dagelijks door een enorme hoeveelheid aan beeldmateriaal worden overspoeld, is er weinig ruimte voor daadwerkelijke inbeelding: alle kleurige en bewegende plaatjes leiden af van een werkelijk radicale kritiek op onze consumptie- en spektakelmaatschappij, en daarmee staan ze het fantaseren over fundamenteel alternatieve vormen van samenleven in de weg.

Allicht verraadt de terugkomst van de coltrui een terugverlangen naar die vurige vooruitstrevende tijd.

Allicht verraadt de terugkomst van de coltrui een terugverlangen naar die vurige vooruitstrevende tijd. Nostalgie naar progressie. Want er is nood aan alternatieve verhalen over de mens en haar toekomst. Verhalen die niet gestoeld zijn op xenofobie, seksisme en individualisme, maar die geloven in een duurzaam samenzijn, gebaseerd op het verwelkomen van elkaar. Fantaserend over de toekomst hullen we ons daarom in oude stof. De coltrui is terug. En met haar het feminisme, het antiracisme, nog vele andere -ismes, en de geëngageerde verbeeldende kunst. L’imagination au pouvoir. Het is warm en het kriebelt.

Saskia Kroonenberg is PhD student aan de Universiteit van Keulen. Haar onderzoek gaat over het begrip “moedertaal” in een geglobaliseerde wereld. Ze publiceerde ook in Historica en deFusie.