Black Achievement Month: Flamboyant laat zich niet temmen
Voor de Black Achievement Month vroeg Atria vier mensen een bijzonder collectiestuk te belichten uit de archieven van zwarte vrouwen(bewegingen) die tegen het establishment in belangrijk werk hebben verricht. Curator, onderzoeker en schrijver Chandra Frank licht in deze blog de nieuwsbrief uit van Flamboyant, het Landelijk Zwarte en Migranten Vrouwen Centrum, Bibliotheek en Documentatie Centrum in Amsterdam (1986 tot 1990).
Flamboyant laat zich niet temmen
Singel nr. 260: Het voormalig hoofdkwartier van Flamboyant [1], het Landelijk Zwarte en Migranten Vrouwen Centrum, Bibliotheek en Documentatie Centrum in Amsterdam. Ongetwijfeld ben ik meerdere keren langs dit adres gekomen zonder enig idee te hebben van de geschiedenis van deze locatie. Door het lezen van de nieuwsbrieven van Flamboyant, en de gesprekken met voormalige leden zoals Troetje Loewenthal, Kamala Kempadoo, en Cisca Pattiphilohy, in het kader van mijn promotie onderzoek [2], is Flamboyant opnieuw gaan leven. Atria heeft een aantal nieuwsbrieven van Flamboyant in de collectie, en persoons-archieven van vrouwen die actief waren bij Flamboyant, zoals Tania Leon. Als het eerste landelijke documentatie centrum voor zogenoemde ZMV-vrouwen [3], heeft Flamboyant een historische rol gespeeld die nog al te vaak onderbelicht blijft.
De nieuwsbrieven van Flamboyant zijn boeiende archiefstukken die inzicht geven in de activiteiten die de organisatie ondernam. Er waren cursussen zoals ‘Positie Zwarte Vrouwen in Nederland/Racisme’ , zwarte literatuur workshops onder leiding van Audre Lorde, politieke bijeenkomsten met ANC vrouwen zoals Ellen Kuzwayo, en vergaderingen over de belangen van sekswerkers van kleur. Veel van deze onderwerpen en discussies zijn nog altijd relevant in Nederland. Flamboyant deelde de ruimte aan de Singel met andere belangrijke organisaties uit de ZMV-beweging zoals de Marokkaanse Vrouwen Beweging, de Pakistaanse vrouwen organisatie Jaag, en Tres Oemas, het zwarte vrouwen film en video collectief.
Flamboyant kwam voort uit de noodzaak van een bibliotheek en documentatiecentrum van en voor zwarte migrantenvrouwen. Het gebrek van een bibliotheek voor ZMV-vrouwen en gespecialiseerde informatievoorziening was een belangrijk punt van strijd voor ZMV-feministen in de jaren ‘80. Veel witte instellingen documenteerden niet vanuit het gezichtspunt van zwarte vrouwen waardoor materialen structureel werden verwaarloosd en niet adequaat gedocumenteerd. In een uitgebreid verslag van Cisca Pattiphilohy, wordt beschreven dat de Directie Coördinatie Emancipatiebeleid in 1985 in eerste instantie het project niet wilde financieren omdat de overheid zich geen voorstelling kon maken van de noodzaak van bibliotheken en archieven die zich op zwarte vrouwen literatuur zou richten.
“Er zal in de vele openbare bibliotheken toch ook voor jullie relevante literatuur aanwezig zijn”
Uiteindelijk lukte het Flamboyant om subsidie te krijgen en de zwarte vrouwen bibliografie uit te brengen met titels relevant voor ZMV-vrouwen. Na ongeveer 5 jaar konden de vrouwen niet langer in het pand aan de Singel verblijven door een gebrek aan subsidie. De organisatie verhuisde en opereerde verder onder de naam, ‘Zami’, naar Audre Lorde’s gelijknamige boek. De Flamboyant nieuwsbrieven laten zien dat informatie voorziening en documentatie van en voor zwarte vrouwen en vrouwen van kleur nog altijd een belangrijke feministische kwestie is.
[1] De naam Flamboyant is een verwijzing naar de tropische plant aldus de nieuwsbrief. Deze tropische plant bloeit rode bloemen waardoor het lijkt dat de boom in vuur en vlam staat. De beschrijving geeft aan dat de Flamboyant (de boom) zich niet laat temmen in het klimaat van de Nederlandse huiskamer.
[2] Mijn promotie onderzoek aan Goldsmiths Univerisity kijkt naar de rol van feministische en lesbische archieven van zwarte vrouwen en vrouwen van kleur in een transnationale context.
[3] De term ‘ZMV’ (Zwart, Migrant en Vluchteling) is niet langer in gebruik, zie Botman, M. Jouwe, N, and Wekker, 2001, voor de geschiedenis van de beweging, de term, en het gebruik en gegronde kritiek op het gebruik van ‘politiek zwart’.
Chandra Frank is onafhankelijk curator, onderzoeker en schrijver. Haar onderzoek richt zich op feministisch en activistisch verzet en hoe deze o.a. door kolonialisme is beïnvloed.
De Black Achievement Month (BAM) belicht de bijzondere bijdragen van personen met Afrikaanse roots aan de Nederlandse samenleving.
