Voor de Black Achievement Month vroeg Atria vier mensen een bijzonder collectiestuk te belichten uit de archieven van zwarte vrouwen(bewegingen) die tegen het establishment in belangrijk werk hebben verricht. GroenLinks gemeenteraadslid Simion Blom licht in deze blog een poster uit van de Stichting Landelijke Federatie Surinaamse Vrouwenzaken, die in de jaren ’90 een project was gestart om politieke representatie van vrouwen van kleur te stimuleren.

Campagnes voor een inclusieve politiek

De laatste gemeenteraadsverkiezingen is campagne gevoerd om meer vrouwen in gemeenteraden te krijgen. De campagne ‘Stem Op een Vrouw’ wierp in Amsterdam duidelijk zijn vruchten af. In Amsterdam was bijna 40 procent van de kandidaat-raadsleden vrouw. Uiteindelijk zijn vrouwen na de verkiezingen in de meerderheid: 23 van de 45 Amsterdamse raadsleden zijn vrouw. Dat is voor het eerst in de geschiedenis. Ook het college van wethouders en burgemeester bestaat uit meer vrouwen dan mannen en Amsterdam heeft voor het eerst een vrouwelijke burgemeester. Elders in het land zijn vrouwen nog altijd sterk ondervertegenwoordigd in de gemeentepolitiek.

Politieke representatie van vrouwen van kleur

In 2019 is het 100 jaar geleden dat ook vrouwen mochten stemmen. 100 jaar later is er nog steeds geen sprake van een volledige representatie van vrouwen in de politiek en bestuurlijke posities. Voor zwarte, migranten en vluchteling vrouwen is de representatie nog veel minder dan zou moeten op basis van de bevolkingssamenstelling. Juist daar moet nog meer aandacht voor komen. Een speciale campagne bijvoorbeeld, maar dan nu gericht op vrouwen met een migratieachtergrond.

In het archief van Atria vond ik een affiche uit halverwege jaren 90. Een affiche als onderdeel van een campagne om meer vrouwen van kleur in de politiek te krijgen. Op de affiche zie ik een goede bekend van mij: Tara Oedayraj Singh Varma (LinksAkkoord, later GroenLinks). Tara is om verschillende redenen bijzonder: In 1986 was zij een van de eerste raadsleden met een migratieachtergrond die in Amsterdam beëdigd werd. In 1994 is zij de eerste vrouw met een migratieachtergrond die wordt geïnstalleerd als Tweede Kamerlid. Het politieke zaadje werd op 13 jarige leeftijd geplant, nadat ze het boek Wij slaven van Suriname van Anton de Kom las. Vanaf dat moment zou ze zich meer gaan verdiepen in ongelijkheidskwesties en communisme. Op haar 17de vertrok ze naar Nederland, omdat ze anders uitgehuwelijkt zou worden. Zij wist te vluchten met behulp van haar moeder. Ze werd politiek actief en zette zich ten tijde van de apartheid in voor een Nederlandse boycot van Zuid-Afrika.

Het belang van rolmodellen voor een inclusieve representatie in de politiek

Wat vindt Tara, als eerste Amsterdamse gemeenteraadslid en parlementariër met een migratieachtergrond, van de huidige stand van zaken in de politiek?

In de Tweede Kamer zit momenteel, voor het eerst in decennia, niemand met een Caribische, Surinaamse of Afrikaanse achtergrond. Volgens sommigen heeft het ermee te maken dat Surinaamse of Caribische Nederlands minder geproblematiseerd worden in de media en in de politiek. Politieke partijen zouden de groep daardoor meer over het hoofd zien.

“Mensen herkennen zich niet in de politiek of hebben het gevoel dat ze niet serieus worden genomen. Ik denk dat de Zwarte Piet-discussie ook een reden is. Mensen zijn boos. Over hoe we behandeld worden. Maar juist daarom moeten we onze positie opeisen en ons wél bemoeien met de politiek.”

Tara Singh Varma. Foto: Helen J. Gill 2015.

Tara zegt over de huidige politieke representatie van vrouwen van kleur: “In de landelijke en lokale politiek zie je dat Turkse en Marokkaanse Nederlanders beter vertegenwoordigd zijn dan Caribische of Surinaamse Nederlanders. In de tweede kamer mogen we trots zijn op Khadija Arib. Zij is het boegbeeld voor wat vrouwen met een migratie achtergrond kunnen bereiken. En ze doet het goed. Te veel mensen hebben weinig perspectief en een rolmodel is belangrijk om te zien wat mogelijk is.

Er zijn rapporten dat wij (Surinaamse-Nederlanders) niet veel naar de stembus gaan. Ik denk dat partijen zich daarop baseren. Mensen herkennen zich niet in de politiek of hebben het gevoel dat ze niet serieus worden genomen. Ik denk dat de Zwarte Piet-discussie ook een reden is. Mensen zijn boos. Over hoe we behandeld worden. Maar juist daarom moeten we onze positie opeisen en ons wél bemoeien met de politiek. Wie er niet is, wordt niet gezien.”

Tara is in 2001 de politiek uitgegaan vanwege psychische problemen. Het gaat nu goed met haar. Ze zet zich nog op verschillende manieren in voor meer politiek bewustzijn en politieke representatie van vrouwen van kleur. Zo coacht zij vrouwen die politieke ambities hebben en maakt ze programma’s op de lokale radio in Amsterdam.

Vrouwen als Tara hebben de weg geplaveid voor mensen van kleur in de Nederlandse politiek

De laatste campagne Stem op een Vrouw heeft aangetoond dat het effectief is vrouwen te steunen die politieke ambities hebben. Vrouwen als Tara hebben de weg geplaveid voor mensen van kleur in de Nederlandse politiek. Juist nu, 100 jaar na het invoeren van het vrouwenkiesrecht moet er worden doorgepakt. Voor vrouwen van kleur geldt het des te meer dat zij de steun nodig hebben, gezien de sterke ondervertegenwoordiging. Het is van cruciaal belang dat komende campagnes zich nadrukkelijk uitspreken vóór vrouwen van kleur die politieke ambities hebben. De genderbalans in de Amsterdamse raad is uitzonderlijk, en op bestuurlijk en provinciaal niveau valt er in Nederland nog een hele wereld te winnen. Onze gehele samenleving profiteert van volledige representatie. Representatie gaat niet vanzelf: het is aan ons om tot een inclusieve realiteit te komen.

Simion Blom is raadslid voor GroenLinks Amsterdam met de portefeuille Diversiteit en antidiscriminatiebeleid.

De Black Achievement Month (BAM) belicht de bijzondere bijdragen van personen met Afrikaanse roots aan de Nederlandse samenleving.