Atria’s collectie barst van de boeken en unieke parels uit de vrouwenbeweging: Van ‘Baas-In-Eigen-Buik’-buttons, vrouwenkiesrechtvaandels uit de ‘eerste feministische golf’, tot het archief van Stichting Kenau, de organisatie die in de jaren 90 een cursus zelfverdediging voor zwarte vrouwen ontwikkelde. Jens van Tricht is de oprichter van Emancipator, een organisatie die zich inzet voor mannen en emancipatie. In november 2017 lanceerde Emancipator de White Ribbon Campagne, gericht op mannen die zich uitspreken tegen geweld tegen vrouwen. Zijn boek Waarom goed is voor mannen komt uit op 24 mei 2018.

Voor het ‘F-stuk’ kiest Jens de autobiografie van een van zijn grote helden: activiste, anarchiste en feministe Emma Goldman (1869 – 1940).

Wat is jouw persoonlijke band met Emma Goldman?
Emma Goldman is voor mij een hele grote inspiratiebron geweest, en nog steeds. Ik was zelf een radicaal linkse, anarchistische activist toen ik met het feminisme in aanraking kwam. Haar autobiografie is een van de eerste dingen die ik daarna gelezen heb. Ik denk dat ik een hele hoop herkend heb in haar, omdat zij zo nadrukkelijk het verband legt tussen feminisme en het streven naar een rechtvaardige wereld. Tussen het persoonlijke en politieke. En omdat er zo veel ongebreideld optimisme, idealisme en hoop voor de wereld en de mensheid uit spreekt. En tegelijkertijd ook een enorme strijdvaardigheid.

Dus jij herkent je wel in haar idealisme?
Op de een of andere manier heb ik mijn leven in dienst gesteld van mijn idealen. In het begin komt dat voort uit onvrede en boosheid. Dan kan je op een gegeven moment denken: ik heb het geprobeerd, maar het lukt niet. Maar het zijn mensen zoals Emma Goldman die voor mij een voorbeeld zijn van hoe je je leven als idealist kan leiden. Soms voelt het heel eenzaam en moeizaam, en dan is het heel fijn om dat in anderen te kunnen herkennen.

Terwijl vrouwen in Emma’s tijd nog niet eens stemrecht hadden, gaf zij al aan dat het niet alleen ging om politieke emancipatie, maar ook om persoonlijke. Ben jij het hier mee eens?
Daar komt natuurlijk het persoonlijke en het politieke kijken. De politieke structuren – zoals kiesrecht, onderwijs etc. – zijn allemaal erg bepalend voor de ruimte om in jezelf een proces aan te gaan. Vanuit neoliberaal gedachtegoed wordt gedacht dat als iedereen het eigen belang najaagt, dat we dan maar een paar ‘hekjes’ moeten zetten en wetten inrichten om te voorkomen dat het ontspoort. Uiteindelijk zien we daarmee niet de hekjes die we allemaal allang ingebouwd hebben, bijvoorbeeld als het om mannelijkheid en vrouwelijkheid gaat. Emma Goldman liet zich in haar leven bijvoorbeeld niet beperken door wat als vrouwelijk werd gezien. Het persoonlijke en politieke vormt altijd een spanningsveld. Je kan niet zeggen: ‘ik ga alleen in mezelf emanciperen en niks aan de rest doen’. Maar je kunt ook niet zeggen: ‘als we eenmaal kiesrecht hebben komt het allemaal wel goed, zonder dat ik zelf hoef te veranderen’. We kunnen allemaal wel proberen om persoonlijk onze weg te vinden in het patriarchale systeem, maar als we het systeem niet veranderen reproduceren we dus ook de ongelijkheden die daaruit voorkomen.

Is dat waar het anarchisme er voor jou bij komt kijken?
Dat is in ieder geval waar mijn anarchisme er bij komt kijken. Dat gaat over eigen verantwoordelijkheid, eigen keuzes en eigen autoriteit. En niet omdat iemand anders het zegt, omdat het traditie is of omdat het ergens in een boek staat, maar omdat je diep van binnen voelt en gelooft dat dit het juiste is om te doen. Je kunt heel veel idealen hebben, maar als de manier om de idealen te bereiken ingaat tegen de idealen zelf, dan kan ik het niet. Zo ben ik in mijn werk wel eens iemand tegengekomen die zei: ‘misschien moeten we patriarchale middelen inzetten om het patriarchaat te ontmantelen’. Sorry, maar daar geloof ik niet in! Voor mij is anarchisme heel kritisch bevragen wat me wordt opgelegd en wat me wordt aangedragen. In zekere zin doet feminisme dat ook, juist in dat persoonlijke. Voor mij komen ze daar dus wel echt bij elkaar.

Een van de redenen waarom jij zo’n fan van Emma Goldman bent geworden, is de aan haar toegeschreven quote: “If I can’t dance, I don’t want to be part of your revolution”. Wat betekent die quote voor jou?
In de kraakbeweging was er iemand die hele mooie zeefdruk ontwerpen voor T-shirts maakte, en die persoon had een T-shirt gemaakt met deze quote en een dansend poppetje. Daar heb ik jaren mee rondgelopen. Ik ben vanuit heel veel boosheid en ontevredenheid actief geworden in die beweging en was tegelijk op zoek naar een betere wereld, een zelfbepaald leven. In de kraakbeweging stonden we elke dag op de barricades om tegen onrecht te vechten, en openden we letterlijk deuren van leegstaande ruimtes om daar met elkaar aan die andere mooiere wereld te gaan bouwen, iets te creëren. Het was voor mij heel belangrijk dat het revolutionaire gelijk op ging met het utopische – alweer, het persoonlijke en het politieke. Ik wilde niet alleen boos zijn maar ook  plezier met elkaar  hebben. Immers, die andere, betere wereld begint altijd in het hier en nu.

Misschien betekent die quote ook wel dat de revolutie een dans moet zijn. Daar komt dan weer die systeemkritiek kijken. Als we een revolutie doen op de manieren van het systeem is het geen revolutie, dan is het reformisme. Dansen is buiten het systeem om. De weg door de instituties is recht en hoekig, terwijl een dans flexibel en vloeibaar is. Misschien moet ik dat ook wat meer toepassen in mijn werk en leven.

Interview door Emma Termeer, medewerker Communicatie en PR

• Biografie Living my life
• Biografie Mijn leven