Een bijzondere ontmoeting

Op 6 april 2019 had ik de eer een stadswandeling te maken met Cynthia McLeod door Paramaribo, Suriname. De schrijfster van onder andere ‘Hoe duur was de suiker’ en ‘De vrije negerin Elisabeth. Gevangene van kleur.’
Cynthia McLeod is een echte verhalen vertelster. Je hangt direct aan haar lippen en ze neemt je mee op reis door de bewogen geschiedenis van Suriname. Op enthousiaste en gepassioneerde wijze brengt ze de geschiedenis tot leven.
We begonnen onze wandeling bij Fort Zeelandia in het historische deel van Paramaribo.
Daar vertelt ze over de slavernij.

Slavernij

Lopend langs de huizen van historisch Paramaribo wijst Cynthia ons op de stenen fundering en de stenen trappetjes naar de voordeur. Bakstenen uit Holland, die meegingen als ballast naar Suriname. Die bakstenen werden speciaal heen meegevoerd op schepen die de suiker, koffie en cacao vervoerden naar Holland. Want deze spullen konden niet vervoerd worden door een slavenschip, wat praktischer zou zijn. De stank op de Hollandse slavenschepen was zo enorm dat het in de koffie en suiker zou gaan zitten waardoor de producten onbruikbaar zouden zijn. Die stank was het gevolg van de embarmelijke omstandigeheden waarin slaven moesten verkeren op een Hollands schip. De reis voor slaven was een hel. Op het slavendek was er amper bewegingsruimte, ze zaten vastgeketend met kettingen. De lucht was slecht en de voeding ook. Slaven werden af en toe in kleine groepjes gelucht. Veel slaven overleefden de reis niet door ziekte of sprongen uit wanhoop overboord.

De slavenboten van de Hollanders waren berucht om de slechte omstandigheden. In de video hieronder vertelt Cynthia over de slavenhalers. Dat waren niet alleen Hollanders maar ook boten van Engeland, Portugal en Denemarken. Meer lezen over slavernij?

Wat specifiek is voor slavernij in Suriname is dat heel veel witte slavenmeesters in Suriname kinderen verwekten bij hun slavinnen. Daardoor was er al een hele grote groep kleurlingen of ‘mulatten’ in Suriname. Bij de afschaffing van de slavernij in 1863 was al 80% van de Surinaamse bevolking gekleurd.

Elisabeth Samson

Na de wandeling vraag ik Cynthia McLeod naar het Elisabeth Samson huis. Ik had verwacht dat ze die ook zou laten zien, ze had immers ook over Elisabeth verteld tijdens de stadswandeling?
Ze vertelt dat ze vroeger wel haar wandeling eindigde bij het huis waar Elisabeth Samson heeft gewoond. Cynthia McLeod deed ruim vijf jaar intensief onderzoek naar Elisabeth Samson, een vrije negerin die vaak genoemd wordt in de historische werken over Suriname. Dan gaat het meestal over het feit dat Elisabeth wilde trouwen met een blanke man. Dat was in Suriname in de eerste helft van de 18e eeuw verboden.
Cynthia McLeod zegt dat ze tegenwoordig haar wandelingen niet meer langs het huis van Elisabeth Samson laat lopen omdat het in zo’n beschamend slechte staat is. Ze stelt voor om er nog even langs te rijden. Die kans grijp ik meteen aan en we stappen in haar auto. Net 150 meter buiten het door UNESCO erkende historische centrum van Paramaribo staat het vervallen huis van Elisabeth Samson.

Het huis

We stoppen langs de kant van de weg en Cynthia vertelt gepassioneerd over haar jarenlange inzet om het huis weer gerenoveerd te zien. Daar heeft ze jaren voor lopen lobbyen en uiteindelijk een stichting opgericht. Het Stichting Elisabeth Samson Huis.
Ze laat doorschemeren dat waarschijnlijk het huis gekocht kan gaan worden van de overheid. En dat ze plannen heeft het huis in ere te herstellen en zelfs deels in originele staat terug te brengen. Ze wil het huis inrichten precies zoals het was toen Elisabeth Samson (Paramaribo, 1715-1771) er nog woonde.

Vergadering Stadsherstel Suriname met Cynthia McLeod

De volgende dag tref ik Cynthia McLeod weer op een Algemene Leden Vergadering van Stadsherstel Suriname op plantage Peperpot.

Daar neemt Cynthia het woord en ook hier vertelt ze over de plannen van het huis van Elisabeth Samson. En brengt ze het nieuws dat Stichting Elisabeth Samson Huis met medewerking van de Postcodeloterij het huis mag kopen van de overheid. Zie video:

De volgende dag staat het nieuws in de krant en komt het op het Jeugdjournaal van Suriname.

Geen slachtoffer maar overwinnaar

Elisabeth Samson heeft in de 18e eeuw als vrije vrouw het gepresteerd op eigen kracht een van de rijkste mensen van Suriname te worden. Maar een nog grotere prestatie was dat ze door haar houding en ondanks alle tegenwerkingen wist te bereiken wat ze wilde bereiken! Cynthia McLeod zegt hierover:

“Elisabeth Samson was geen slachtoffer, ze was een overwinnaar”

Bekijk de prachtige speech van Cynthia McLeod over Elisabeth Samson:

Studie naar ‘de vrije negerin’

De resultaten van het onderzoek naar Elisabeth Samson door Cynthia McLeod werden eerst als studie uitgegeven door de Faculteit Culturele Antropologie van de Universiteit van Utrecht. Vervolgens bestudeerde ze nog eens acht jaar de sociale structuur en het maatschappelijke leven uit die periode (18e eeuw).
Hierdoor kon ze Elisabeth als rijke vrije zwarte goed plaatsen in deze samenleving. Een samenleving die gekenmerkt werd door vooroordelen en witte suprematie. Ze toonde ook aan dat Elisabeth niet haar rijkdom had verkregen uit de erfenis van haar blanke partner Otto Creutz. Maar dat juist Otto Creutz zo welvarend was vanwege de inkomsten van zijn partner Elisabeth.
De verhoudingen tussen de witte gemeenschap en de vrijen zwarten komt schrijnend tot uiting in haar roman De vrije negerin Elisabeth, gevangene van kleur. Een must-read en te leen bij Atria in de bibliotheek.

Wil je meer weten en lezen over Cynthia McLeod? In onze collectie hebben we verschillende boeken van en over Cynthia. Waaronder Het lot was mij gunstig gezind : openhartige gesprekken met Cynthia McLeod van Cynthia Abrahams.