Unforgettable Women: Qandeel Baloch

Unforgettable Women: Qandeel Baloch

De Pakistaanse social media persoonlijkheid Qandeel Baloch (echte naam Fauzia Azeem) streed voor vrouwenrechten en het recht op zelfexpressie. Ze had fans over de hele wereld. Maar haar uitdagende stijl werd haar niet altijd in dank afgenomen. Ze kreeg stevige kritiek van het conservatieve en patriarchale deel van de Pakistaanse samenleving. Regelmatig werd er gedreigd dat ze moest stoppen met provoceren. Zaterdag 16 juli 2016 werd ze gedood door haar broer. Eerwraak, noemt hij het. Moord is het.

Weg van conservatieve tradities

Baloch groeit op in een arm conservatief gezin in Lahore, Pakistan, met nog elf andere kinderen. Ze studeert aan de Punjab University of Lahore, waar ze zich specialiseert in verschillende talen. Op jonge leeftijd wordt ze uitgehuwelijkt. Uit dat huwelijk komt een zoon voort. Als haar zoon anderhalf jaar oud is, verlaat ze het gezin vanwege huiselijk geweld.

Aan de kaak stellen van patriarchale samenleving

Multitalent Qandeel Baloch ontwikkelt zich vervolgens tot model, zangeres, actrice en social media persoonlijkheid. Ze wordt zowel bewonderd als verguisd. Haar sexy presentatie levert haar de titel ‘Pakistaanse Kim Kardashian’ op, maar die vergelijking gaat niet helemaal op. Baloch heeft een boodschap en ze kiest er bewust voor om die aan te kaarten, soms via semi-naakte foto’s. Ze stelt regelmatig de beperkte rol van vrouwen in de Pakistaanse patriarchale samenleving aan de kaak en laat zien hoe religieus conservatisme en een dubbele moraal hand in hand gaan Tijdens de Ramadan post ze een selfie op Facebook waarop ze te zien is met een prominente geestelijke. Volgens Baloch rookten ze sigaretten en dronken ze wat. Volgens de geestelijke bespraken ze religieuze zaken.

Doodsbedreigingen

Baloch’s gedurfde optreden stuit op weerstand, niet alleen bij streng islamitische gelovigen. Ze zoekt de grenzen op van sociaal geaccepteerd gedrag, en wordt regelmatig bedreigd, ook door haar broer, omdat ze de eer van de familie zou beschadigen. Een van de laatste interviews met haar gaat over eer:

“How can I threaten anyone’s honour when I have been told repeatedly that I have no honour?”

Uiteindelijk vraagt Baloch de politie om bescherming, omdat de grimmige dreigementen uitmonden in doodsbedreigingen. De politie doet niets. Terwijl haar ouders boven in het ouderlijk huis liggen te slapen, drogeert haar broer haar en wurgt haar vervolgens.

Moordenaars beschermd door vergiffenis-clausule

Het is de vraag of de moordenaar van Qandeel Baloch ooit zal boeten voor zijn daad. De Islamic Sharia law of Diyat bevat namelijk een zogenaamde ‘vergiffenis-clausule’. Hiermee kan de dader bij eerwraak zijn straf ontlopen als de familie van het slachtoffer om vergiffenis vraagt of er een financiële regeling wordt getroffen. Omdat het bij eerwraak vaak om familiekwesties gaat, wordt hier bijna altijd een beroep op gedaan.

De moord op Baloch staat helaas niet op zichzelf. Tussen januari 2012 en september 2015 vonden in Pakistan 860 gevallen van eerwraak plaats (Human Rights Commission Pakistan, 2016). Wereldwijd gaat het om tussen de 5.000 en 12.000 vrouwelijke slachtoffers per jaar (UN Population Fund, 2015). Ondertussen strandt in Pakistan elke poging om de vergiffenis-clausule uit de wetgeving te schrappen. In 2015 protesteren dertig religieuze groeperingen nog tegen de federaal ingediende Anti-Honour Killing Laws en dreigen de democratisch gekozen regering ten val te brengen. Hun protest helpt, en de wet is weer van tafel gegaan.

Geweld als mensenrechtenschending

Qandeel Baloch streed voor de erkenning van fundamentele rechten van vrouwen. Velen treuren om de dood van Baloch en benadrukken dat deze moord het seksisme en de vrouwenhaat laten zien die vrouwen in Pakistan moeten verduren. Maar  er zijn er ook  die het voor de broer opnemen, of ‘eigen schuld’ roepen. En er wordt beschuldigend naar de media gewezen, omdat die het leven van Baloch zouden hebben uitvergroot en haar daarmee in gevaar brachten.

Hopelijk geven de protesten tegen deze moord een impuls aan verandering van de wetgeving, zodat eerwraak in Pakistan niet langer onbestraft blijft. Hopelijk draagt het ook bij aan bewustwording over de ernst van het probleem. Hoopvol is dat inmiddels bekend is geworden dat het Pakistaanse parlement in augustus gaat stemmen over nieuwe wetgeving die de daders van eerwraak een verplichte gevangenis oplegt.

Geweld tegen vrouwen die opkomen voor hun rechten is helaas geen individueel of Pakistaans probleem. Het neemt wereldwijd epidemische proporties aan, aldus de rapporten van de VN Speciaal Rapporteur over Geweld tegen vrouwen. Het vormt een schending van universele mensenrechten. Qandeel Baloch verdient het om herinnerd te worden als een van de vele moedige vrouwen die voor hun rechten opkwamen en met kracht streden tegen het hun opgelegde keurslijf.

Unforgettable Women
In de rubriek Unforgettable Women eert Atria recent overleden uitzonderlijke vrouwen die zich hebben ingezet voor mensenrechten en/of vrouwenrechten. Sommige van deze vrouwen halen zelden het nieuws, maar zijn in hun moed ‘onvergetelijk’ inspirerend, bijvoorbeeld omdat zij met gevaar voor eigen leven streden voor hun rechten. Als kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis geeft Atria deze vrouwen een ereplaats, zodat ze niet vergeten worden.

Door: Atria
Delen:

Gerelateerde artikelen